Saturday, 27 July 2024

 IKIGAI


    Japan ram leh a chhunga chengte (Japanese) nunphung ngaihtuah chang hian ropui ka ti ṭhin. Chutihrualin, an nunphung ropui tak khian rualawh erawh a tina fo thung mai. 

Indo tuartu...  

    Indopui 2-naah nasa takin Japan ram hi sawp chhiat a ni a; Atom Bomb puak an tuar a, an khawpui pahnih, Hiroshima leh Nagasaki phei chu vaivutah a chang titih a nih ber kha. Heng bakah hian ṭangrual ram (Allied Force) te beihna kiltinah an tuar bawk. He indopuiin an ram ei leh bar (Economy) a nghawng nasatzia chu sawiin a siak lo. Dik tak  chuan, Japan Economy hi kumkhuaa chawr chhuak leh thei mai mai tawh lo tura ngai an lo awm a nih pawhin a mak lo tawp ang!

Tsunami..

    Kum 2011, March thlaah Tsunami rapthlak takin a sawp leh nek a, he tuilian an chhiatpui dan leh a sulhnu kha rapthlak tak a ni.  An Nuclear Plant te nen lam a tikhawlo a, chu chu a ram mipuiten an tuar nasa hle bawk a; an va han vanduai tak em!

Lirnghinna ram chu.. 

    Chu mai a la ni lo; Japan ram hi lirnghin duh em em na ram a ni. Kum 10 kalta chhung khan Japan ramah hian Magnitude 4 chunglam ṭhahin lir vawi 9646 a nghing an ti! Chumi awmzia chu, kumtin, na pangngai takin vawi 800 chuang nghing ziah ang a ni a, thlatin vawi 60 chuang nghing ziah ang a ni bawk ang. Heng lirnghing zozai te hian an ram a tichhe nasa a, hmasawnna tiṭhuanawp tham takmeuh a ni.

   He ram leh a mipuite chunga khuarel chhiatna leh mihringte siamchawp chhiatna thleng hi a nasa a, a hnam ang pawha chawr chhuah lohna tham a ni takzet mai. 

Ikigai chu le...

    Mahse, Japan ram hian nunkawng inzirtirna leh innghahna bulpui (Philosophy) ropui tak an nei a, chu chu ‘Ikigai’ an ti. A kawh tum ber chu, ‘nun hlimawm leh midangte tana ṭangkaia nun hman’ emaw, ‘Nun hlut leh nun awmze neia hman” tihna te a ni ber ang. He Ikigai hnuaiah hian mihring nun kawng, peng hrang hranga thil ṭha inzirna ṭhahnem tak an nei a ni. Chu chu tawrhna nasa tak hmachhawn reng, Japan hnam dam khaw chhuahna bulpui chu a ni. Indopui 2-na in an ram a tihchhiat hnua an economy dinthar leh tur hma an han la tak tak mai chu, sawrkar hnathawk ṭhahnemngai zual te phei chuan Office ban hnuah darkar khat te an la thawk hnufuala, “Sawrkar ka’n ṭanpui ve lawk ange” te an ti mai an ti. Chu chu a ni, Ikigai chu!

    Tin, Tsunami rapthlak takin an ram a nuai khan, in leh lo a tlusawp niai nuai a, a karah mihring an tang bawk a; rilṭam tuihalin an vak noh noh mai a nih kha! Khatihlai khan ei tur zawrhna dawr, a darthlalang te pawh keh vek tawh chhunga thil zawrh kha pakhatmah a bo lo an ti!  Ikigai..! Tin, Tsunami avanga chhiatna rapthlak an tawrh laia  an chiai ve miah lo te kha khawvel mak tih a tling a; kum 1 hnu lekah nunphung pangngaiin an nung leh hman vek an ti. Ziaktu pakhat chuan, “Tsunami leh lirnghing ten an ram chu a tichhe thei, mahse, Japanese rilru puthmang dik tak erawh a tichhe ve thei lo” a ti hial a ni.

Ikigai leh zirna..

   An ram dinchhuah lehna pakhat chu an zirna kalphung leh mithiam an teh dan khi a ni. Sawi danah chuan, standard 4 (kum 10 hnuai lam) chin hnuai lam chuan exam an nei lova, nunphung dik te, hawihhawmna te, aia upa zah, Faina leh ei leh in chungchanga hriselna te, hnam hmangaihna te, nungchate chunga ngilneihna te leh midang lainatna te an inzirtir phawt ṭhin an ti. Zirlaite chu Ikigai an ṭhanhnantir phawt ṭhin a nih chu!

    Tin, thiamna hi certificate hmangin an teh ve ngai lo bawk. Indopui 2-na zawh hnu khan, ram dangah thiamna pur chaw turin an ṭhalai rual an tir chhuak nual a ni awm e. Ziaktu pakhatin a sawi dan chuan, a zirpui, a Japanese ṭhian chu, an zir tur course an zir zawh chuan exam lova haw a tum ta mai a, “I zir zo te tea, exam lova haw te i tum mai le?” tia a zawh chuan,”Ka thiam tur ang ka thiam tawh” a ti a, a haw vang vang mai a ni. Thiamna an duh ber a, chumi hmanga an ram dinthar leh mawlh chu an thupui a ni. Ropui lo chi an ni lo! An ram leh hnam an hmangaih em!

   Tun hnaiah phei chuan hna an thawk nasa lutuk khi chawlh (vacation) lak an sawi mawi tawh zawk hial a nih khi! Singapore dinchhuaktu, mi ropui, Lee Kuan Yew pawh khan, “An hnam ze ṭha te avang hian eng ang harsatna leh chhiatna pawhin tuam mah se, anni chu an dam khaw chhuak zel ang” a ti hial a ni. 

   An ram siamṭhat hna chu rilru lam aṭangin an thawk ṭan a, Ikigai hmangin an intichak a ni.Tunah chuan ram mipui mila chhutin khawvela economy ṭha ber 3-na an ni mek. Japan dinchhuah dan leh mipui rilru puthmang hi Kristian rama thleng atan a itawm mange!

Aibawk

3.9.2023

No comments:

Post a Comment