Wednesday, 27 November 2024

 BIAK IN THAR

"Biak ina kan inkhawm hian chakna kan la a, a hman chhuahna tur chu Biak in pawnah a ni" tih te hi chu thu dik hnial rual loh a ni reng ang. Hei hi chu a hranpaa sawi tham a awm ngei bawk ang.

Chutihrualin, Pathian chibai buk hi rawngbawlna chi khat a ni tih erawh kan pawm tel a ngai. RWF Wooton khan, "Pathian biak awmzia chu; thilsiam, a siamtu ropuina sawi hleih theih loh hmaa a kunna hi a ni" tiin a lo sawi a.

Inkhawm kan ṭhatpui dan te, kan hlawk leh hlawk loh te, kan zai tui leh tui loh te, thusawitu thiam leh thiam loh te hi buaipui ber tur a ni lo, Pathian chibai ka buk a ni, tih hriatna hi a pawimawh ber a ni fovang. 

Vawiina kan Biak in thar hawn pawh hi tihtakzeta lei leh van Lalber chibai kan bukna hmun lo ni zel se, chu chu Biak in kan sak chhan pawh lo ni zel rawh se..


Aibawk

8.11.2024

'Aibawk Presbyterian Kohhran Biak in hawnni'

Monday, 4 November 2024

KA NU

 KA NU

Hmanah, kum 5/6 vel ka nih laiin, Aizawl aṭangin ka pianna khua, Lungphoah kan zin a. Lungphoa kan inpui kan thlen chuan ka nu chu khumah a bawk thlawp a, a nu ngaiin a ṭap rawih rawih a..! 

Nutlingpui chutia a ṭap ta hlawp hlawp mai chu, kei, mipa naupang chuan mak ti êm êmin ka thlir reng a..! 😢

Kum 30 chuang a liam hnu hian ka nu ṭap kha mak ka ti ta lo mai a ni lo; kumtin, vawiin ang a lo thlen hian a tih dan kha zir ve ka chak ta fo zawk a..😢


Aibawk

The 4th Nov. 2024

Thursday, 31 October 2024

National Unity Day

 National Unity Day


India indan hlima, lal ram bung hrang hrang, ṭawng, sakhua leh hnam kalphung inang lo nuai mai inpumkhat tura huikhawm hna hautak zet kha, kha tihlaia Home Minister, 'Iron man of India' an tih mai, Sardar Vallabhbhai Patel-a kovah a tla lo thei lova, rim takin inpumkhat nan a bei a, a hna pawh a hlen ṭha thawkhat hle tih chu vawiin India aṭang hian kan hmu thei ang. 

Chu aia ropui chu; a hmain, India PM hmasa ber tur chungchang ngaihtuah a nih lai khan Congress Party chhungah inhruipawhna a awm a, a tam berin an duh chu Patel-a hi a ni. Party inpumkhatnain a tawrh a hlauh avang leh, India ramin bul a ṭan chauh laia boruak ṭha lo irh chhuak thei awm dawna a lan avangin Mahatma Gandhi khan inhnuk hniam mai turin Patel-a kha a thurawn a, Nehru kha PM hmasa ber a ni ta a nih kha! Ani, Patel-a kha a Deputy PM / Home Minister a ni ta zawk a ni.

Tam takin, kan phu leh phu loh lam te ngaihtuah duh hauh lovin; miten awm min tihpui êm êm lem loh te pawh, kan hming lansarh nan te, mimal lan zahawm nan leh ropui nana chan hrâm dan zawnga kan hreuh ngat ngat lai hian; ṭhenkhat te hi chuan chanvo ropui leh lansarhna te aiin ram inpumkhatna tur te hi an lo dah lian ngam a, mahni mawina tur aia ram/pawl hmangaihna avangin a langsar ber lo deuh nih te an lo huam a; ṭhat tlanna tur thilah chuan an lo inphah hniam hreh lo a nih awm hi maw..🤔

Patel-a zahna leh hriatrengna puala siam 'National Unity Day' nilen nuam u le..✌️


Aibawk

31.10.2024


Friday, 4 October 2024

 NUI SEIH TEH! ☺️


Vankhama khan a hla pakhatah khan, "Ka lam hawia i seih hianin, ka tan khuavel a par leh ṭhin" a lo ti a ni maw kha(h)?  

"Zing thawh hlim hian chhan dang awm lem lo pawhin han nui sak ila, nilengin kan nui mai a ni" te pawh an lo tia..😉

Nunhonaah nui var var hmel hian min titlangnêl a, indawrtawn tinuamtu a ni. Nui hmel pu ṭhin mihring hi mithlaa châmah pawh hriatreng nuam chi an ni zel asin! I vawi khat nuih sak khan tuemaw nileng hun hman a tinuam thei a, midangte a thlàwna kan pek theih hlu tak a ni! 

Thlalak hmeh dawn chiaha 'Chi' kan tih hrâm na chhan pawh hi engdang a ni lovang..😊

Khawvel hun harsa tak kârah hian 'World Smile Day' nilen nuam u...😊

Aibawk

4th Oct. 2024

Saturday, 3 August 2024

 ṬHIAN


'Kan upa tawlh tawlh a, nupuite leh ṭhian ṭha chu an hlu tawlh tawlh mai a ni' an tia lawm. Thufing pakhat chuan, 'I awm loh hlana, mi zinga ṭan tlat ngamtu che kha i ṭhian ṭha chu a ni' a lo ti bawk a.

Rilru hah ngawih ngawih chânga kan inbun ruah ngamna, kan tlangzarh ngam loh thuruk tîm miah lova kan hlanchhawn ngam, kan awm dan tidanglam hauh lova ngam sârha kan kawm theih mi leh mangan ni-a kan pùr ngam ṭhian ṭha neih chu lunghlu tlukin an hlu a; malsawmna ropuia chhiar hmaih hauh loh tur a ni!

Ṭhian ṭha nei la; nang pawh ṭhian ṭha nih tum ang che.. International Frienship Day-ah hian...

Nilen nuam ule, ṭhiante u..❣️


Aibawk

30.7.2024

Monday, 29 July 2024

 KRISMAS ZIRLAI


     Pu Rokunga’n, “Thimin lei a tuam laiin, van engin piallei a chhun”  a lo tih hial; thuthlung thar huna direct taka van leh khawvel indawrna ropui leh huhang ngah ber mai; van zaipawl meuhin khawvel hmaa hla ropui an remna hun; van committee sangin dar chanve lai an rel hnua an pass chauh; chu thurel bawhzuia khawvel kalphung pangngai kalh kim barha lal pian dan danglam lo thlen hun champha chu naktuk mai a ni ta e..

Tlawmna tlawm ber.. 

   Khawvel lal chhungkaw inrelbawl dan leh; lalna rochungtu tur lo pianna atana khawvel tihphung awm zawng zawng kalhin, tlawm leh dan tur chuang awm thei tawh lo hialin ran inah a’n  piang phawt a. Kum tam amah lo beiseitute hriatthiam loh zawng takin bul a rawn ṭan a. Tunlai ṭawngkam tak phei chuan sawi dawn ila; VIP Culture nawt reh rakin, rethei bakberh ber ban phakin a rawn inphah hniam a ni!

   Krismas hi tlawmna vawrtawp lantirna a ni. Misual ngaidam leh turin, a ngaidamtu tur mi thianghlim chu a rawn intitlawm a nih chu! Chuvang chuan alawm, Pathian thu leh chapona hi a inmil theih hlawl loh ni! Fanny J Crosby chuan chu chu a’n hre chiang khawp a,“Rilru inngaitlawm te hnenah, Krista a rawn inlar ta” a ti ta lawm lawm mai a ni. Ni e, khawvel awm chhung hian, rilru inngaitlawm lo te hnenah Krismas neitu hian pian a tum ngai dawn lo niin a lang tlat a ni.

Remna ropui.. 

   Khawvel hian remna leh muanna hi a buaipui nasa khawp a. Hmanlai ata tawh, Political thinkers & theorist ropui tak tak leh miril pui puiten theory an lo duang chiar dep dup tawh a. German philosopher ropui, Friedrich Nietzsche te phei kha chuan, “Remna a awm dawn chuan indo phawt a ngai” tih te kha a thu vuakthlak duh dan a lo ni a. Kawng ṭhenkhatah chuan dik riau dan pawh a awm ve thei tho bawk ang chu..

   Tin, Juda ho, leido nei reng mai leh chhanchhuaktu ngai em em reng, hruaitu chak tak kaihhruaina hnuaia anmahni awpbetutte han rahbeh let ve chak ngawih ngawihte beisei loh dan ber maiin a rawn kal ta lawi bawk si a. An hai chiang kher reng asin. Ani chu van leh khawvel inremna chhinchhiahna a ni a; ṭhatna leh remna hmanga mihring rilru hneh a, khawvela a ram zauh chu a kalphung a ni. “Remna siamtute chu an eng a thawl e; Pathian faa vuahin an la awm dawn si a”  tih te kha a theory a rawn ni ta daih mai a. ‘Remna palai’ tih hial a ni zawk ta lehnghal a! He palai hian a thlenna hmun apiangah remna chi a tuh ta zel zawk a, inremna la awm lohna hmunah chuan Krismas neitu hi a la thleng lo a ni maithei nghe nghe a ni.

Thilthlawn pek hlu.. 

   Vanin a neih hlu ber min pekna ni chu Krismas ti-a kan vuah tak hi a ni. Tlawm takin, hrehawm rinreng tuara a rawn piang tawh mah a hrehawm dawn nen, a thil siam mihringten an nghaisak zui turin a inpe zui leh ta zel a! Krismas-ah hian van chuan a thil neih hlu ber, Pathian fapa nunna hmangin min misual min rawn khul chhuak a nih ber chu! A thlawna kan thilpek dawn hi namai lo tak a ni.

    Chutiang chatuan remruatna ropui leh thil thlawn pek hmanga lei kan nih tawh hnu a, “It’s my life’” lo la tih pawr huar te chu a! Rock Band lar tak, Metallica Front man, James Hetfield-a’n, “Life is ours, we live it our way”  a’n ti ṭèng chhuai chuai mai te hi chu, Krismas nen hian a va inmil lo tak! Neitu nei kan ni a, Krismas min petu ta kan ni tih hre chunga Krismas hman hi Krismas neitu duh ber a ni ngeiin a rinawm khawp mai.

    Engpawhnise, Krismas hian hlim tak leh nuamti taka hman  a phu a, ṭhalaite tan phei chuan kumtluana tlumtea thlir taka kan lo thlir a nihna chen a awm ang. Hlim a pawi lo, hman nawm pawh a sual lo; mahse, Krismas neitu remtih chinah zel nise kan tisual lo ber ang a..

Aibawk

24.12.2024

Saturday, 27 July 2024

 LAL PIAN HUN PANGPAR A VUL LEH TA




Tun ang hun, Krismas a lo hnaih leh tak viau hun angah hian, Patea hla, ‘Lal pian hun pangpar a vul leh ta’ tih hla te hian lung a tileng thar leh ṭhin..

Thekte tlang aṭangin Bethlehem tlang a lang e..

   Pathian thuhrila vak vel, Patea chuan Thekte khua a lo thleng a, Masi dawn hnaih tawh lam, thlasik khaw vawt thiang kakah, tlai ni tla turin Thekte khaw chhak lam, Lurh tlang pangper a chhun en sut chu a thlir vang vang a. Tlaizawng a par vul chek chuk bawk a; a kei veilama Pu Thanga kaiṭen rap chungin, “Heng thingte hian ram an va mawi em! Lal pian hun timawitu an ni, lung a va leng ve aw!” a ti vawng vawng a. A thinlunga lo lang, hla mawi elhkhen leh lunglenthlak danglam; Mizo Kristian ten Krismas kan hman chhunga chuai ngai tawh lo tur;

‘Lal pian hun pangpar a a vul leh ta,

Thinlai mu hnu lunglen a kaitho ve;

Van hnuai mi hril Bethlehem tlang chungah,

Rinin thlain mi an thlawk kai.

tih chu tuikhuah sah ang hawk hawkin a lo baw chhuak ta a ni. Thekte tlang aṭang hian Bethelehem tlang chu a va han hmu fiah tehlul em! Ni e, Lal pian hun pangpar leh boruak leng vel hian thinlai mu hnu lunglen a kai tho a, rinnain Bethlehem kan thlir a, kan khua ṭheuh aṭang hian a lo fiah ta em em mai ṭhin a nih hi.

Bethlehem tlang ngaih a na e..

   Mizoten Krismas laia Bethlehem kan ngaihna thinung hi a mak ngawt mai. Kristiannain min chimral china kan khaw ngaih ber pakhat chu Bethlehem hi a ni ngei ang. Masi dawn hnaihah phei chuan Bethlehem khaw dai vel leh, a chhehvel phul lenga berampu te chenin kan lung tilengtu an chang vek ṭhin.

Ngaih a na e, Bethlehem tlangpui

Tlaini tla eng lenkawl a khum riai e;

Bawng in tlawmah ka Lal riangvai tak saw,

A chun riang Mari’n a chawi e.

    Helaia Patea’n, “Tlaini tla eng lenkawl a khum riai e” a tih lo chhuahna hi; Khawbung khaw ram chhunga Puanvawrh kham chu tlai ni tla turin a chhun fuh thei em em a, ni tla turin tlang a chhun fuh laia eng thlur sung ṭhin a hmuh a aṭangin a ni. Khawbung Pastor hlun, Langa’n a mawizia a han hmuh ve chuan, “Tun hma Sailam khuaa ka awm lai chuan Patea’n, 'Tlaini tla eng lenkawl a khum riai e', a tih hi ka hrethiam ṭhin lo a, tunah zawng ka hrethiam ve ta’ a ti hial a ni. Patea te hi zawng, an themthiam uchuak ngawt mai!

Sermon ropui..

    Bethlehem Arsi a eng leh ta,

        Eden thlan kawngkhar chhung a rawn            chhun eng;

Harhin tho r’u, Eden khua a var ta,

Kan tum ram chu i pan zel ang.

   A hla lunglenthlakna hrim hrim piahlamah, he hla chang hi sermon ropui a ni. He hla chang, tlar 1&2-na lekah hian, mihring suala tluchhe tawh chhandamna hna thawk a, Pathianin a chatuan remruat a rawn tihpuitlinna hi a funkim hneh teh asin! Amah Patea ngei hian, RL Kamlala hla, “Aw min hrilh rawh thukna ropui; Ran thleng leh thing anchhe dawng leh, Vana Lallukhum a inzawm, lei eden leh salem thar nen” tih chu ropuiin funkim a ti lutuk a, “Tunah chuan hla phuah tur kan nei ve ta lo” a lo ti hial ang mai khan, chhandamna thuchah, hla tlar hnih leka hei aia sawi dan fiah felfai hi a awm chuang dawn em ni?

Mizo Krismas..

   A chang tawp ber hian Mizo krismas dik tak a pholang chiang kher mai bawk;

A va mawi em lalna ram thing chu,

Kan tan Bethlehem tlang a lo vul ta;

Hmana pi leh puten an hmuh phak loh,

Saron partlanin kan leng e, 

a’n ti zui zat a. 

Ṭhangtharte hian Krismas hi vur leh Santa clause te nen han cheibawl chiam tum ṭhin bawk mahila, kan rama thing par ngei leh, khawtlang boruak leng vel mila lunglenna hian Mizo thinlungah Bethlehem tlang a la tifiah ber zel hian kei chu ka hria ka ti!


Aibawk

17.12.2023

 SIKNI ENG

     Kumtin khel lova lo thleng ṭhin thlasik boruak a lo herchhuah leh hian, Zikpuii pa hla ropui ‘Sikni eng’ hian rilru a fan thar leh ṭhin..

Sikni eng chu..

   Fur khaw hnawm leh nipui khaw lum uap churh te an ṭin rualin thlasik boruak, fiah fai thiang kuk maiin lo lang a. Kan ram tan bik phei chuan khawvel leh khuarel mawi lai ber pakhat a ni mai awm mange, tih tur a ni. Zing ni chhuah rualin han hawi ila, ruam tinah ṭiau chhum a so lek luk a, in bul kopang hnim leh thing hnah, daiin a tlak huh hning hniang te chu zing ni chhuakin a chhun tle ser ser a. Maimawm ril inphan dir diar te thlengin a lang mawi sut vek mai ṭhin a nih hi! Hetiang hun a lo thlen hian alawm, amah Zikpuii pa chuan;

Kumsul lam ang a lo her chang hian, 

Sikni eng mawi a rawn thlen leh ta,

Zingṭian lenkawl leh ram loh lentu; 

Thingsiri zartin an mawi mange.

a lo tih lawm lawm ni! He hun hi Siamtu kut themthiamzia leilunga a lan famkim lai ber niin a hre nghe nghe a ni ang; khuarel mawina thlir ve turin min sawm ruai mai a nih hi! 

    Ni a lo tlangsang a, ṭiau chhum zawng zawng boruakah an zam ral zova, chhum bai khawp takngial pawh awm lovin van a’n dumpawl thiang kuk mai a; hawina lam apiangah tlang leh ruam tin a fiah fai kuar vek mai a. Chhun ni sa vawl vawl chunga boruak hnim riai lawi si te hian nun a tihahdam sawng sawng thei hial mai. 

    Tun ang hunah te hi chuan Zokhaw lamah chuan; ram lamah han vak chhuak ila, kumin thlawhhma, buh seng zawh tawhna te chu a chul ṭan ṭhip ṭhiap tawh ang a, thlam erawh hmarcha leh vaihlo lawhsa chhum leh pho nan an la luah hnum viau rih lawi ang. Thlam leihka tin maiah hmarcha an pho sen tiar tuar ang a, a ṭhenin an phur haw lawp lawp bawk ang. Dai hnai velah Tlaizawng a par vul chiai tawh ang a, chumi par tlan chuan sava chi hrang hrang an chiar huai huai bawk ang. Heng zawng zawng hi Sikni engin a ken tel vek an ni.

Tleitir sakhmelin a cho loh..

Tleitir sakhmelin a cho lo che, 

Partin mawina pawh i zar an ni,

Sappui thil tin tuhrem thiam pawh hian; 

Nang anga rawng mawi an ban ngai lo,

   Tlai ni tla turin tlang leh mual sang zual te te chauh a’n chhun eng den den a, a tlak ruala kawl a’n sen eng no nghual mai ṭawmpuitu niawm fahrana thifim vawt reih mai han thaw seng seng te; Sikini eng tlai tla turin khawvel a’n chhun no sur tawh hi chuan engkim mai hian a zar an zova, Thingfanghma hnah hram chang takngial pawh hi a mawi hliah hliah thei nia! Hetiang hun mawi lutuk hi alawm Zikpuii pa’n, tleirawl hmel mawi lai ber pawhin a cho rual loh khurel mawina fir inpuanchhuah hun a lo tih chu! A tehkhin thu hman hi a themthiamthlak ngawt asin!

   Tunlai khawvel thiamna hmanraw changkang chi hrang hrang, khawl leh thlalakna changkangin rawng chitin mai inchawih fuh tura an duan; visual effect turu leh green screen hmang ṭangkaia Graphic design ropui tak tak leh mawi chitin an rem khawm te pawh hi ngaihruat phak baka mawiin a chhuak ṭhin ngei alawm. Mahse, thlasik tlai ni tlak rualin han hawi kual mah teh, siamchawp rawng mawina ten an tluk zawh rual loh tura siamtu inpuanna rawng mawi i hmu ang. Chu chu a ni, Zikpuii pa’n a hmuh hi!  

Sikini eng leh lunglen..

    Kum a lo vei a, thlasik boruak a lo thlen hian Mizopa tam ber rilru chuan Bethlehem leh nunhlui ngaih kan fawmkem kumtin ṭhin a ni ber a. Hma lawka Lal lo piang tur kan nghahhlelhna rilru leh nunhlui kan ngaihna mittui hi a inzat thial ṭhin awm asin! Khaw dai vela Tlangsam lo par vul chek chuk te, zan khawthianga arsi pe tuar leh thlasik kawng lo lang ruah mai te han hmuh hi chuan Romani’n, “Pialleia nunhlui tham hnu kha min ngaihtir e,” a tih ang mai kha a ni. 

   Hlim taka hun kan lo hmanpui ṭhin kan lenrualten mual an liam a, a ṭhen mihring khawsak ngaihtuahna leh ṭul hrang hrang avangin ṭhangkhat lian te kan han inhmu thei ta mang lova; tin, kan nu leh pa, nupui/pasal, u leh nau ṭhenkhat, khawvel chhuahsan tawh te sulhnu kan chhui chang te pawh a awm fo ṭhin a nih hi! Mihring hi kan upa tawlh tawlh a, lunglenna chhan tur kan ngah tial tial mai ni te hian a lang fo ṭhin. Tin, heng zawng zawng tello pawh hian khawtlang leh boruak leng vel hrim hrimin a ken tel lunglenna te hi tawrh tham fe a ni bawk ang. Chu’ng lunglenna zawng zawng chu he Sikni eng hian a hlawm hlawmin a rawn hnukkhawm ni mai te hian a hriat ṭhin.

    Chutihrualin, heng huna kan mi hmasate lunglenna chuan thu leh hla ropui, Mizo hnam dam chhunga dai tawh lo tur rotling tam tak a hring chhuak thung bawk a. British Poet ropui, PB Shelley-a’n, “Our sweetest song are those that tell of saddest thought”  a lo tih ang mai khan, kan lunghnualna leh lunglenna thinlung aṭanga lo put chhuak hla te hi a lo tlovin a lo hlun nge nge a; kan hla mawi ber ber an ni fo bawk ṭhin a lo ni!

Thinlai a fan nunhlui mual liam hnu’n,

Thinlai darthlalenga’n a lo lang,

Suihlunglenin khuatin hawi ila;

Chuan ka nuam lentu zo thingtin hi.

a lo ti te pawh hi a demawm lo mai a ni lo; Zikpuii pa hi a lo lungleng lo hlauh ang tih hi a hlauhawm ngawih ngawih zawk a ni.

   Kan sawi tak zawng zawngte khi lungleng mi te thlirna tlang aṭanga Sikni eng thlirna mai a ni. Chutihrualin, lungleng mi lem lo tan chuan hun dang satliah ang mai bawk a ni thei ang. Khawvel leh hringnun hrim hrim hi kan thlir dan ang ang hian a lang mai a; kan mizia leh duh zawng a inang lo ang bawk hian kan sukthlek pawh a inang lo. Kei chuan sik leh sa inthlak danglam mila khuarel in a zia a chhuah te hian lunglenna min pe fova; hringnun kalh tikimtuah ka ngai kumkhua ang. Chumi min ṭawmpuitu chu ṭhahnem fe an awm ve zel bawkin ka ring e.

Aibawk

3.12.2023

 KA PA KHUMA 

     Tunlai hla lar tak pakhat, ‘Ka pa Khuma’ hian rilru a hneh ru riau asin. Hla tluangtlam satliah mai angin lang mah se, a phena hringnun thawnthu hi a ngaihnawm ngawt mai.

Ka pa Khuma chu le...

   Khaw khata pa neinung ni ngai reng reng lo;  hna ropui leh sang a chanvo a dah ngai lo law law, ka pa Khuma nun chu a mawlmang a nia aw! Rap in tlawmteah a cheng a, a in chhungah thil hlu leh man to hmuh tur pakhatmah a awm lo. Amah lah chu han en maia a landan ang zawng chu a nihna a ni mai. A ranvulhte chauh lo chu laichin leh vua leh vang dang pawh a nei chuang lo. A thawh chhuah chhun ang ang hlim takin a ei a, rim taka a thawh hnuah tui takin a muhil a, hlim tak bawkin zing ni chhuah rualin bul a ṭan leh mai ṭhin.  Mahse, hlim em emin a nui reng thei lawi a! Tuma’n an awt lova; tumah a awt bik chuang hek lo. Chutiang mi chu a ni, Ka pa Khuma chu!

Ka pa Khuma Philosophy...

   ‘Mi hausa ka ni’ a ti tlat pek a! Ni e, khawvelin lang thei lama hausa a teh dan ang zawng zawngah chuan ka pa Khuma chu a tla fai vek alawm. Nawmchenna leh nun nawmna chi zawng zawng ban pha ve lo mah se, a hriselna chu hausakna ropui takah a ruat a, eitur tuihnaiah a buai ngai lo, a chunga thil thleng apiang lawm taka dawngsawng turin a rilru erawh a thununin, a sawizawi thung a.

    Pathian hnenah a engkim a hlan mai a, khuarelin a chhawp chhuahsak, lui luang ri leh sava hram ri te chu atan chuan rimawi ngaihnawm an ni. Reilotea vaivuta kir leh mai tur hringnun lungkham reng renga hun hman ai chuan, a tawn ang apiang lawm taka dawnsawn chu a thupui a ni. A neih phak bak awtin a tuihal ngai lova, a chan phak loh nihna beiseiin a ring a fan ngai hek lo. A rilru hi a hriselin a va hausa si em!

Dee luikama chhangphut hertupa ve thung...

   Hmanah, Charles Mackay khan, England rama lui pakhat, ‘Dee kama chhangphut hertupa’ (The Miller of the Dee) tih poem mawi tak a lo phuah tawh a. Chupa leh ka Pa Khuma hi mi inang, sa inang an ni. Ani pawh khan lungawi takin a chhangphut herna khawl chu nilengin a khalh a, he hla; ‘Tumah ka awt lo; tuma’n min awt hek lo’ (I envy nobody-no, not I, and nobody envies me!) tih hi hlim em emin a sa nileng a, chu chu a nun thupui pawh a ni.   

   Mahse England lalber, King Hal chuan chu chhangphut hertupa a tawn fuh ni chuan, ‘I hla sak kha a dik lo a nia, a chhan chu kei hian ka awt che a ni; ka lallukhum leh i chhangphut kai var iar uar lukhum kha inthleng ka phal e” a ti ta hial a nih kha! 

Rualelna khawvel...

   Hmasawn hi a ṭha, hausak pawh a hlu; neihnun lah thil thlakhlelhawm a ni. Fiamthu pakhatah khan, “Rilru hausak chu a ṭha a, mahse, thil a lei theih loh” an ti em ni kha? Ni e, engkim hlutna hi sum leh hmanraw changkang hmanga kan teh chuan a ni reng ang chu! Mi neih ang neih loh hlauvin kan tlan a, lang thei lamah chuan ka Pa Khuma te cho rual loh kan ni ta, mahse kan rilru erawh a rawih chhe tial tial thung si! Kan ngaihhlut zawng, kan rualel dan leh kan thil teh dan a danglam tak avangin changkang takin kan depressed ta sup sup mai a ni...em?

Ka pa Khuma Sermon...

   Ka Pa khuma Sermon aṭang hian kan hnam hian zir tur kan nei mai awm mange aw..Kan ngaihhlut thil hi enge? Tute nge mi awhawm kan tih a; tute nge mi zahawm kan tih te hi ni le? 

   Office-a dik tak leh rim taka thawk te, ṭhalai rual, khawvel ropuina lem hmanga intibuai hmasa duh lo, ṭhahnemngai taka mahni thawh awm tawk zel rim taka thawkte; a chhungkaw chawm nana kawngsira rawra chhu tlauh tlauh te, ni sen sa hnuaia thlansa phulkaia chawhmeh phur kual te, nupui fanaute eitur a hlui theih nana patling, mi hnuaia inhlawhfa hrawih hrawih te i hmuh hun chuan hei hi ngaihtuah ang che; khang mite ngei kha mi ZAHAWM an nih kha! A chhan maw..rim taka an thawh chhuah an ei! Chu chu a ni zahawmna awmna chu ni! 

   Tin, eng hna pawh hi a thawktu thawh dan a zirin hna zahawm tak vek a ni bawk. Kum upat leh hriselna ṭhat loh vang ni si lova, thawh nei lo, hmasawnna kawrawng ringawt um, ngaihhlut tur dik lo ngaihlutu mihring hi, ZAHPUIAWM an ni thung. Kan ngaihhlut zawng a dik hunah ZORAM hi a dam ang!

Aibawk

15.10.2023

 IKIGAI


    Japan ram leh a chhunga chengte (Japanese) nunphung ngaihtuah chang hian ropui ka ti ṭhin. Chutihrualin, an nunphung ropui tak khian rualawh erawh a tina fo thung mai. 

Indo tuartu...  

    Indopui 2-naah nasa takin Japan ram hi sawp chhiat a ni a; Atom Bomb puak an tuar a, an khawpui pahnih, Hiroshima leh Nagasaki phei chu vaivutah a chang titih a nih ber kha. Heng bakah hian ṭangrual ram (Allied Force) te beihna kiltinah an tuar bawk. He indopuiin an ram ei leh bar (Economy) a nghawng nasatzia chu sawiin a siak lo. Dik tak  chuan, Japan Economy hi kumkhuaa chawr chhuak leh thei mai mai tawh lo tura ngai an lo awm a nih pawhin a mak lo tawp ang!

Tsunami..

    Kum 2011, March thlaah Tsunami rapthlak takin a sawp leh nek a, he tuilian an chhiatpui dan leh a sulhnu kha rapthlak tak a ni.  An Nuclear Plant te nen lam a tikhawlo a, chu chu a ram mipuiten an tuar nasa hle bawk a; an va han vanduai tak em!

Lirnghinna ram chu.. 

    Chu mai a la ni lo; Japan ram hi lirnghin duh em em na ram a ni. Kum 10 kalta chhung khan Japan ramah hian Magnitude 4 chunglam ṭhahin lir vawi 9646 a nghing an ti! Chumi awmzia chu, kumtin, na pangngai takin vawi 800 chuang nghing ziah ang a ni a, thlatin vawi 60 chuang nghing ziah ang a ni bawk ang. Heng lirnghing zozai te hian an ram a tichhe nasa a, hmasawnna tiṭhuanawp tham takmeuh a ni.

   He ram leh a mipuite chunga khuarel chhiatna leh mihringte siamchawp chhiatna thleng hi a nasa a, a hnam ang pawha chawr chhuah lohna tham a ni takzet mai. 

Ikigai chu le...

    Mahse, Japan ram hian nunkawng inzirtirna leh innghahna bulpui (Philosophy) ropui tak an nei a, chu chu ‘Ikigai’ an ti. A kawh tum ber chu, ‘nun hlimawm leh midangte tana ṭangkaia nun hman’ emaw, ‘Nun hlut leh nun awmze neia hman” tihna te a ni ber ang. He Ikigai hnuaiah hian mihring nun kawng, peng hrang hranga thil ṭha inzirna ṭhahnem tak an nei a ni. Chu chu tawrhna nasa tak hmachhawn reng, Japan hnam dam khaw chhuahna bulpui chu a ni. Indopui 2-na in an ram a tihchhiat hnua an economy dinthar leh tur hma an han la tak tak mai chu, sawrkar hnathawk ṭhahnemngai zual te phei chuan Office ban hnuah darkar khat te an la thawk hnufuala, “Sawrkar ka’n ṭanpui ve lawk ange” te an ti mai an ti. Chu chu a ni, Ikigai chu!

    Tin, Tsunami rapthlak takin an ram a nuai khan, in leh lo a tlusawp niai nuai a, a karah mihring an tang bawk a; rilṭam tuihalin an vak noh noh mai a nih kha! Khatihlai khan ei tur zawrhna dawr, a darthlalang te pawh keh vek tawh chhunga thil zawrh kha pakhatmah a bo lo an ti!  Ikigai..! Tin, Tsunami avanga chhiatna rapthlak an tawrh laia  an chiai ve miah lo te kha khawvel mak tih a tling a; kum 1 hnu lekah nunphung pangngaiin an nung leh hman vek an ti. Ziaktu pakhat chuan, “Tsunami leh lirnghing ten an ram chu a tichhe thei, mahse, Japanese rilru puthmang dik tak erawh a tichhe ve thei lo” a ti hial a ni.

Ikigai leh zirna..

   An ram dinchhuah lehna pakhat chu an zirna kalphung leh mithiam an teh dan khi a ni. Sawi danah chuan, standard 4 (kum 10 hnuai lam) chin hnuai lam chuan exam an nei lova, nunphung dik te, hawihhawmna te, aia upa zah, Faina leh ei leh in chungchanga hriselna te, hnam hmangaihna te, nungchate chunga ngilneihna te leh midang lainatna te an inzirtir phawt ṭhin an ti. Zirlaite chu Ikigai an ṭhanhnantir phawt ṭhin a nih chu!

    Tin, thiamna hi certificate hmangin an teh ve ngai lo bawk. Indopui 2-na zawh hnu khan, ram dangah thiamna pur chaw turin an ṭhalai rual an tir chhuak nual a ni awm e. Ziaktu pakhatin a sawi dan chuan, a zirpui, a Japanese ṭhian chu, an zir tur course an zir zawh chuan exam lova haw a tum ta mai a, “I zir zo te tea, exam lova haw te i tum mai le?” tia a zawh chuan,”Ka thiam tur ang ka thiam tawh” a ti a, a haw vang vang mai a ni. Thiamna an duh ber a, chumi hmanga an ram dinthar leh mawlh chu an thupui a ni. Ropui lo chi an ni lo! An ram leh hnam an hmangaih em!

   Tun hnaiah phei chuan hna an thawk nasa lutuk khi chawlh (vacation) lak an sawi mawi tawh zawk hial a nih khi! Singapore dinchhuaktu, mi ropui, Lee Kuan Yew pawh khan, “An hnam ze ṭha te avang hian eng ang harsatna leh chhiatna pawhin tuam mah se, anni chu an dam khaw chhuak zel ang” a ti hial a ni. 

   An ram siamṭhat hna chu rilru lam aṭangin an thawk ṭan a, Ikigai hmangin an intichak a ni.Tunah chuan ram mipui mila chhutin khawvela economy ṭha ber 3-na an ni mek. Japan dinchhuah dan leh mipui rilru puthmang hi Kristian rama thleng atan a itawm mange!

Aibawk

3.9.2023

Thursday, 25 July 2024

TUNGE I NIH?


"Tute nge i thlahtute tih a pawimawh ber lo, a pawimawh ber chu tunge i nih, tih hi a ni" tiin Abraham Lincoln khan a lo sawi a.  

Thlahtute thisen chu thlahte-ah bet chin a awm lo thei lova; chuvang chu a nia, thlah khat chuan inchhunna lai kan neih zel chhan ni.

I thlahtute aṭangin ze ṭha lo leh nunphung dik lo, entirnan, zu duh, thatchhia, leplêrh, Kohhran ngaihsak lo, kutkem nei, khawtlang tana hnawksak etc. thlah anga sawi in ni em? Pawi ti suh, kan thlahtute nunphung leh tihsualah thiam lohna kan nei lova, tih theih pawh kan nei lo.

 A pawimawh zawk chu, heng thil ṭha lo inthlahchhawn khaidiat hi tichatin, thlahtute dik lohna kal zel tur titawptu kan ni thei thung. Tichuan, nangmah aṭangin i thlah lo la awm tur te tan thawnthu danglam leh thar diai ziahin a awm thei ang. Kan kutah a awm e. 

Chu tak chu alawm Pu Lincoln-a sawi tum pawh khi...

Nilen nuam ule...🫰


24.7.2014

Aibawk

Monday, 22 July 2024

 IQ & EQ


Mithiamten mihring thluak ṭhat zawng teh nana an hman chu Intelligent Quotient (IQ) an ti a. Einstein-a I.Q kha 160-170 niin an sawi. IQ sang hi mifing teh chhuahna kumhlun a ni. Mahse, tunlaiah chuan IQ san zawng aiin, rilru só thunun theihna san zawng, (Emotional Quotient (EQ)) an ngaipawimawh tawh zawk tlat!

Entirnan, thinrimna a lo thlen a, a chhe ber thlen duh nghal zel mai te, inngaihzawnna kal fuh loh emaw, nu leh paten an zilhhau avanga inawhhlum nghal rum rum mai te, a ṭha lam zawng thlir harsat tlatna te hi EQ hniamin a hrin a ni. Hei hian kan ram ṭhalai, nu leh pa min rûn nasa takzet! EQ level tisang tur leh rilru hrisel nei tura kan inzirtir tam deuh deuh a ṭul zel dawn..🤔

Nilen nuam ule...


21.7.2024

Aibawk

Sunday, 21 July 2024

 AIDS


Vawiin training-naa mithiamte min hrilh danin, Mizoram hi mihring tam zawng mila AIDS vei tam berna state niin, he natna kan kai pun dan hi India ram puma a pun zel dan lèt 10 laiin kan sang zawk. Hri kai 65% hi sex vang a ni a; State dang te a tlahniam zawnga an kal laiin keini hi kan hniam hleithei miah lo a ni awm e.

Kan vaiin nuai 11.2 vel chauh kan ni a; kan piang pung lo hle a, natna dang leh ruihhlo vangin kan thi ve reng a; mipa kan thi hnem zual bawk.

Hnam ral tura chhinchhiahna zawng zawng hi kan rap dik chat chat a ang mange aw.! Tin, han inzirchian tak tak hi chuan Pathian thuawih ram hi kan ang lo leh lek lek ṭhin! Heng thu hriat nuam lo tak nen hian..

Nilen nuam leh phawt u le..


19.7.2024

Dam Veng, Aizawl

Wednesday, 17 July 2024

 MI ZAHAWM


Thlalak a i hmuh, nu pathum te hi kan khaw nu te an nih hi. I enchian lehzual chuan, a hmasa bera mi hian nau a hmathlak tih pawh i hmu thei ang.

Hrehawm hmel hle mah se heti zât Aizawl lama phurh phei tur an nei hi an lawm lutuk zawk. An thil phurh hi awm hunlai nei a ni a, chumi bawhpelh hlau chuan tihian lawm tak leh ṭhahnemngai êm êmin an thawk mai zel asin!

Sum awlsam zawngtute duhâmna thangkhàwk ri te leh 'huih huuiih' tih angreng mai mai ten Social Media an luah kâra anniho lo lang ṭham ṭham hi an va zahawm tehlul! An thlalak thlir mai hian thil tam tak min hrilh si a! 

Nilen nuam ule...👍


13.7.2024

Aibawk

Friday, 12 July 2024

 MALALA DAY


Kum 2012, khuangchawi thla ni 9 khan, tleirawl kum 15 mi lek chu a sikul bâng, firfiakten hmun leh hmunah a lu-ah silaiin an kâp siah mai a, mak takin a dam chhuak leh a. An rama hmeichhiaten zalênna hnuaia zirna an dawn ve theih nana bei zuiin, Nobel Peace Prize a dawng ta hial!  'I am Malala' tih lehkhabu ngaihnawm tak a ziak a, vawiin thlengin he pakistan nu, Malala Yousafzai hi khawvelin a la ngaisang a nih hi..!

Vawiina ngaia kan neih thil tam tak chang ve tur hian miten nunna hial an lo thâp takmeuh a, keinin muang leia lehkha kan zir thei te hi kan vannei a nia..!

First term exam tura Study Leave hmang mek te leh zirlai zawng zawng te, Malala piancham pual, 'Malala Day' ah hian nilên nuam vek ule..


12.7.2014

Aibawk

Saturday, 15 June 2024

 YMA DAY CHIBAI!


     Middle East Crisis, Cold War huvâng na tak leh a hnu thleng a hlet lo la lang zel te leh khawvel buaina hrang hrang chinfel mai theih loh avanga mi tam takin UN chu, 'ṭangkai lo' tia an sêl lai khan, UN SG hlui, Dag Hammarskjold khan, 'UN hian khawvel hi vanram anga nuamah a siam zo lo a nih pawhin, hremhmuna a chang tur erawh a veng tal alawm' a ti a.

     He pawl hian tihsual palh a nei fovang, duthusam ramah kan ram hi a hruai thleng kher lo maithei bawk; mahse, YMA tello Zoram hi ngaihtuah ngam pawh a ni lo hial ang..🤔

    YMA vul zel rawh se..

    YMA Day vawi 89-na chibai le..🤝🤝

Dated Aibawk
The 15th June, 2024



 Keima'n ka hria!


Pathianni tuk (25.5.2024) inkhawm tura kan insiam laia ka fapa, Mapuia, a nu leh keima inbiakna ;

Mapuia : Nu, ka kawr hma hi a bal deuh a nia.

Nu : A lan loh kha mi pawhin a bal tih an hre miah lovang.

Keimah : Nia, a bal a tê tham êm mai, kei pawhin a bal tih ka lo hre miah hleinem, mi pawhin an hre lovang.

Mapuia ; Keima'n ka hria alawm...

He ṭawngkam hian ngaihtuahna a tithui ta riau a. Mi dik, kan tih te hian, mi hriat leh hriat lovah ni lovin, mahni lama dik lo tihna leh inthiamlohna pai reng ai chuan thil dik lo chu an lo hnawl ṭhin a lo ni. Nehru khan a fanu Indira hnenah khan, ' Midangte hriat i hlauh, a rûka tih ngai thil chu ti lo zawk mai rawh' a lo ti daih tawh bawk a.

Tuma'n hre dawn lo mah se, 'keima'n ka hria alawm' tih hi ram damna tling thu ropui a ni! Midang lakah chauh nilo, mahni laka rinawmnaah hian he ram hi kan harh a hun mange...🤔

Nilen nuam u...👌

Dated Aibawk

The 27th May, 2024


Sunday, 24 March 2024

 HOSANA!


"Thinlung lam a en zawk,  rilru leh tihtakzetna a pawimawh ber" tih te chu a dik reng alawm!

Chutihrualin, naupangten tumkau kenga Isua an chawimawi hi Kristian kan nihna tilangtu a ni a; hmanah Jerusalem-ah Lal angin a lo lut tawh a ni, tih Bible-a inziak hi kan awih a, kan ring a ni tih tilangtu a ni a; Isua lamah kan ṭang a ni tih a langa entirna a ni bawk. A nep lo khawp a nia..! 

Hosana!!


Dated Aibawk

24.3.2024 (Palm Sunday)

Sunday, 10 March 2024

 MAVALA KHA - 2


Pathianni kalta, tun ang hun (2:20 p.m) velah hian ka ṭhianpa, Mavala kha a boral a...😢

Hmanah, zaipui tawh ngai khawpin ka ke ka tinaa, thla 3 vel tehmeuh ka sil-äwng a. Ṭhian ṭha leh lainate phungthlûk sên loh khawpa ka khumbeh rei avangin khawhar taka hun hman ka ngah hle mai a; lu lam harh êm êm siin ka che sawn thei der si lo. 

Ani kha a lo lut fova, kan ṭingṭang kha a'n ak nawlh a, a'n perh pawp pawp a, a hla thu pawh, "Chimchawk, lu bung, lu bung" tih vel a ni! A ho lutuk! A duh hun hunah a zût vel bawk a. Khatiang reng reng khan tihtakzetin ka hmaah concert a rawn nei a, ka nui tlawrh tlawrh ṭhin. 'Hei ka rawn kan che' tih lam engmah a sawi ngai lo, ka khua a har tih a hria a, tihian a rawn ti ṭhin a ni mai!

Mangang a, damdawiin panpui tura i lainate i ngen hial lai khan i bula awm ve tur hi ka ni asin mawle...Maval..😢


Dated Aibawk

The 10th March, 2024 (2:20 p.m)


Friday, 8 March 2024

 MAVALA KHA - 1



Kohhran leh tlawmngai pawl eng chi-ah pawh, ziaktu hna chelhtu fel leh fel loh hian pâwlin belhchian leh chhui chèt a dàwl leh dàwl loh a hril thui hle. 

Kum 20 chuang kalta khan YMA Section pakhatah a ṭum khat nan, ziaktu hna ka chelh ve teh nawlh a; ka bangbo nasa mai a! Kan hnatlan hmasak ber ṭum chuan, "Hnatlannaa kan chetvel dan leh ei leh in min petute chunga lawmthu sawina te kha ziak vek la, Secretary Report fel takin i vawng chho zel ṭhin dawn nia" a ti a.

Ṭhangkhat lian a liam hnuah a hlutna leh ṭhatna hmutu ka ni ta zêl. Kha thu min hriltu kha alawm, ni 3.3.2024 (Pathianni) a boral ta, ka ṭhianpa, Mavala kha....😢

Dated Aibawk
The 8th March, 2024