PIPUTE THUROCHHIAH
Khawvel hnam upa leh hnam fing hmasa apiangin thufing leh ropui, inkaihhruaina an ngah thin a. Heng hi hnam pum ang pawha an inkaihhruaina a tling fo thin. Mizote pawh kan pi leh puten thurochhiah tha tak tak min hnutchhiah a, heng hi kan khawsakhona atana thil tul leh mihring nun inkaihruaina atan pawha thurotling an lo ni.
Khawtlang nunah rethei leh hausa lungrual taka kan chenhova, inmamawh tawn theuh kan nih zia an hrechiang em em a, inhmusit leh indiriam tur tumah kan awm lo a ni tih inzirtir nan, 'Lungpui pawh lungte in a kamki loh chuan a awm thei lo ' an lo ti. Hei hi tunlai hunah pawh hian thil pawimawh leh kan hriat thar tul tak a ni.
‘Greek ho awmkhawmna hmunah putar a lokal a, an lo ngawi thup mai a, Rome ho zingah putar a lo kal ve leh a, an lo ding thup e’ an ti. Hnam fing zawk leh ropui zawkte hian aia upa zah an lo thiam khawp mai. Nunhonaah aia upa zah hi thil mawi leh tha a ni tih an hria a, thangthar lo awm zel turte pawhin hei hi ching zui se an duh em em a, chuvang chuan, 'Aia upate zai an ngai ngai e' an lo ti.
Tute pawh mai hian, engtik hunah pawh chhiatna leh vanduaina kan tawk thut thei vek a, thihna hial pawh tawk thei reng kan ni. Hlim tak leh thlamuang taka kan awm lai leh, malsawmna pawh kan dawng viau nia kan hriat lai taka vanduaina lo thleng thin hi hriatthiam a har thin. Chutiang hunah chuan kan pi leh pute chuan, 'Sawm thah niah pawh vawikhat lungngaih a awm chawk', tiin an lo inhnem tel tel thin. Mihring nunphung hi an lo chiang viau a lo ni.
Hmelhriat ngai loh, mumang lamah pawh kan la hmuh ngai miah loh te hi kan nuna mi pawimawh ber an ni thut thei a, kan vawikhat hmuhna a kan hmel ngei zawng tak te hi kan nun chhanhimtu an ni thei. Heng hi hriain, 'Lampui changkhatah mi an be chhe ngai lo', tiin an lo inzirtir leh diam mai bawk.
Tunlai angin rualbanlo zawng zawng huap zirna (Inclusive Education) tih te, rualbanlo humhimna dan (PwD Act) tih angreng leh seat reservation tih te la hrethiam se su lo mahse rualbanlo leh piangsualte chhaih nawmnah leh diriam an duh lo hle a, chutiang mi an khawtlangah an awm loh nan, 'Piansual leh phar charin tlai luat a nei lo', an lo ti leh chiah bawk. Inzirtirna ropui tak a va ni em!
Midangte nena inrem leh lungrual taka nunho hi an duh dan a ni a, tawngkam na tak tak leh chhe tak taka inhauh te, in ankhum te hi a malsawm lo niin an ngai. Chutiang chu keini an thlahte pawh hian ching zui lo se min duh a, 'Anchhia lawh suh, mahni chungah a let leh thei', tiin min lo vaukhan lawk diam a ni.
Tunlai khawvelah, a bikin politics huangah serh leh sang awm lem lovin kan inpuhmawh kual a, dawt thu thlengin kan sawi hreh ta lo. Thudik lo hmanga inpuh leh inchirhtheh hi a nat zia kan pi leh pute chuan sawiin,'Vawih lo vawiha inpuh mah a na', an lo ti. Hei hi kan fimkhur nan hmang ila a va tha awm em!
Kan pipute kha an lo ngaihtuah thui a, thil an lo chik hle a ni tih hi tun hnu pawh hian a hriat theih. Tunah enge kan dinhmun le? He hla hian titawp ila:
Thlafam chang hnu kan pi leh pute,
Lo tho leh se engtin min ngai maw?
Lawmin an hlim thei hian ka ring lo, An nun mawi par ang a chuai hi...!
Dt.18.1.2015
Aibawk
Khawvel hnam upa leh hnam fing hmasa apiangin thufing leh ropui, inkaihhruaina an ngah thin a. Heng hi hnam pum ang pawha an inkaihhruaina a tling fo thin. Mizote pawh kan pi leh puten thurochhiah tha tak tak min hnutchhiah a, heng hi kan khawsakhona atana thil tul leh mihring nun inkaihruaina atan pawha thurotling an lo ni.
Khawtlang nunah rethei leh hausa lungrual taka kan chenhova, inmamawh tawn theuh kan nih zia an hrechiang em em a, inhmusit leh indiriam tur tumah kan awm lo a ni tih inzirtir nan, 'Lungpui pawh lungte in a kamki loh chuan a awm thei lo ' an lo ti. Hei hi tunlai hunah pawh hian thil pawimawh leh kan hriat thar tul tak a ni.
‘Greek ho awmkhawmna hmunah putar a lokal a, an lo ngawi thup mai a, Rome ho zingah putar a lo kal ve leh a, an lo ding thup e’ an ti. Hnam fing zawk leh ropui zawkte hian aia upa zah an lo thiam khawp mai. Nunhonaah aia upa zah hi thil mawi leh tha a ni tih an hria a, thangthar lo awm zel turte pawhin hei hi ching zui se an duh em em a, chuvang chuan, 'Aia upate zai an ngai ngai e' an lo ti.
Tute pawh mai hian, engtik hunah pawh chhiatna leh vanduaina kan tawk thut thei vek a, thihna hial pawh tawk thei reng kan ni. Hlim tak leh thlamuang taka kan awm lai leh, malsawmna pawh kan dawng viau nia kan hriat lai taka vanduaina lo thleng thin hi hriatthiam a har thin. Chutiang hunah chuan kan pi leh pute chuan, 'Sawm thah niah pawh vawikhat lungngaih a awm chawk', tiin an lo inhnem tel tel thin. Mihring nunphung hi an lo chiang viau a lo ni.
Hmelhriat ngai loh, mumang lamah pawh kan la hmuh ngai miah loh te hi kan nuna mi pawimawh ber an ni thut thei a, kan vawikhat hmuhna a kan hmel ngei zawng tak te hi kan nun chhanhimtu an ni thei. Heng hi hriain, 'Lampui changkhatah mi an be chhe ngai lo', tiin an lo inzirtir leh diam mai bawk.
Tunlai angin rualbanlo zawng zawng huap zirna (Inclusive Education) tih te, rualbanlo humhimna dan (PwD Act) tih angreng leh seat reservation tih te la hrethiam se su lo mahse rualbanlo leh piangsualte chhaih nawmnah leh diriam an duh lo hle a, chutiang mi an khawtlangah an awm loh nan, 'Piansual leh phar charin tlai luat a nei lo', an lo ti leh chiah bawk. Inzirtirna ropui tak a va ni em!
Midangte nena inrem leh lungrual taka nunho hi an duh dan a ni a, tawngkam na tak tak leh chhe tak taka inhauh te, in ankhum te hi a malsawm lo niin an ngai. Chutiang chu keini an thlahte pawh hian ching zui lo se min duh a, 'Anchhia lawh suh, mahni chungah a let leh thei', tiin min lo vaukhan lawk diam a ni.
Tunlai khawvelah, a bikin politics huangah serh leh sang awm lem lovin kan inpuhmawh kual a, dawt thu thlengin kan sawi hreh ta lo. Thudik lo hmanga inpuh leh inchirhtheh hi a nat zia kan pi leh pute chuan sawiin,'Vawih lo vawiha inpuh mah a na', an lo ti. Hei hi kan fimkhur nan hmang ila a va tha awm em!
Kan pipute kha an lo ngaihtuah thui a, thil an lo chik hle a ni tih hi tun hnu pawh hian a hriat theih. Tunah enge kan dinhmun le? He hla hian titawp ila:
Thlafam chang hnu kan pi leh pute,
Lo tho leh se engtin min ngai maw?
Lawmin an hlim thei hian ka ring lo, An nun mawi par ang a chuai hi...!
Dt.18.1.2015
Aibawk
No comments:
Post a Comment