HMASAWN NAN ZIRNA
Zirmite chuan, ‘Kan duh emaw, duh lo emaw, khawtlanga kan chenhona ah hian dinhmun inthliarna (Class system) hi a awm hrim hrim a ni’ an lo ti a. Hei hi a dik thui viau niin a lang. Khawtlangah pawh hian class sang deuh, a laihawl leh class hniam deuh hi kan rilru hian a thliar deuh fo niin a lang. Kan siamchawp leh thliar hran pawh ni lovin pawm tlan dan hi kan nei tlat thin. Chutihrualin mithiam te chuan, ‘ Inthlahchhawnna chi leh kuang (Caste) chu a thlak theih lova, kan dinhmun (Class) erawh chu thiamna hmangin a thlak theih’ an lo ti mek bawk.
Hemi atanga thil pawimawh tak kan hriat theih chu, mi rethei, khawtlang ah pawh mi hmuh hniam ni mahila, lehkhathiamna hmangin mi pangngai leh class sang zawkah kan invawrh thei tihna a ni. Hetiang mi hi India rama kan mi hmasa leh mithiamte zingah sawi tur tam tak an awm. Khawi hmun leh khawi ramah mah lehkhathiam hi hmuhsit theih an ni ngai lova, an nunin zir vak lemlo mahse a hranpain class an nei tlat tho thin. Zirna hi mihring min tihmasawntu leh khawtlang leh ram siamtu a ni reng dawn a ni. Hetiang a nih avang hian tunlaiah zirnaa inelna a sang tawh em em a, a thiam ber leh thei ber nih tumin nu leh paten an fate zirna lamah an tanpui a, khawtlang leh ram an inel mup mup tawh a ni tih kan hriat a tha khawp mai.
Kan khua bikah inen chiang ta ila, zirna lama kan dinhmun hi enge ni chiah? Kan tha em? A dik tak chuan harsatna leh thildang engemaw bik avang ni lova, sikul chawl (dropout) an tam viau na khua hi khaw chankang tak a ni lo tlangpui. Kan khuaah pawh zirna lamah thahnem kan ngai a, H/S mai duhtawk lovin rualawhna avangin HSS te kan han din chhova, hei hi thil lawmawm leh khawdangte kan elna thil tha tak a ni. Chutihrual chuan zirna boruak tha kan din a tul. Tuna kan dinhmunah chuan nu leh paten kan fate kan enkawl dan leh zirna lama thahnem kan ngaihpuina hi chu a tawk lo deuh niin a hriat theih. Lehkhazir aia a behbawm vela intlakral kan tam tan ang tih a hlauhawm khawp mai. Zirna ina zirtirtute hmalakna tawiawm tur kan nih laia naupang rilru tichhe thei lek lek a tawngkam kan hmang leh zauh thin te, Sikul inenkawlna palzuta kan fate an awm changa, zirtirtute hmalakna vui pui lek leka kan awm thin te hian, kan hriat phak bakin naupang nun leh rilru sukthlek kan tichhe thei a ni tih kan hriat a tul khawp mai. Kan chhungkuaah zirna boruak kan siam thiam pawh a tul khawp ang. Engpawhnise, zirna lama kan hlawhtlin theih nan a hunlai hian tan kan lak zel a tul hle mai. Thil dang zawng aiin kan fate zirlai leh an dinhmun hi kan ngaihven a hun ta hle a ni.
Kan tarlang tawh thin a, lehkha zir hi sorkar hnathawhna tur ringawt a ni lem lo, mihring nuna mi puitling kan nih theina tura min chhertu a ni mah mah zawk. Khawtlang leh ram tana mi chhenfakawm kan nih theihna tur te, tangkai zawka midangte tana kan inpek theihna tur te, ram leh khawtlang kalphung diklo te siamtha a, khawvel tha zawk din zel tura min siam puitling tu tur a ni. Khawvel a changkan zel rual hian mithiam mamawhna a sang chho telh telh dawn a, chu mamawhna phuhru hnem thei khua leh ram apiangin hma an sawn nasa ang. Kut hnathawk tur te, sumdawng tur te, infiamna lama kal tur te leh hnathawh kawng tinrengah lehkhathiam hlutzia a lang thin. Pathian rawngbawl tur pawhin, inpekna inang rau rau ah lehkhathiam an tangkai nge nge zel.
Kan khua hian hma kan sawn lehzual theih nan zirna lamah rualel lehzual ila, mithiam tam zawk chherchhuak turin intlansiak ila, zirna boruak tha siam deuh deuh ila hun kal zelah khaw hmasawn leh ropui tak kan la ni thei ngei ang.
Dt.23.11.2014
Aibawk
No comments:
Post a Comment