KA NU
   
      Kan tana i hlutna leh kan la mamawhna che thlir chuan liam thei ila ni lo. I fate ho min ngaih thu te sawi chiam thin lo mah la, keimahni lamah a chiang tawk a, thu tam chhak chhuak ngai lo mahla, i damchhung chuan kan laka i rilru put dan tur lah hairual a ni lo, kan chiang. Mahse  hei zawk hi i thlang ta tlat si a, eng kan tih ang le..
   
      Mi nu te anga fing, thiam leh hausa ni lo mah la, hmangaihna, tlawmna leh duhsakna, hringnun tuikeplung i nei kim barh thung a. Chung chu keiniho chuan khawvel sum tinreng leh lunghlu aia kan ngaihhlut thin a ni. In chhung hulum a, tapchala ngawi renga i lo thu hmuh mai khan kawngkaa luh rualin kan hmuh duh a kim nghal fo thin a, thingpuisen hang leh vaihlo zial bak beisei tur awm lo mah se a pawi ngai lo, a bak zawng chu nangmahah khan a kim vek thin.
   
      I dam chhung zawng khan vawi te khat mah ka lakah thinrim hmel i put ka hmu lova, i lak atangin tawngkam hriat hrehawm  ka dawn ka hre hauh lo. Tleirawl hawklak kan nih lai atangin dawhthei takin min dawm a, sual kawng zawha ka ruih thlek lawk lawk lai pawhin 'mate' tiin min ko fan thin. Rilru pik leh rit taka ka awm laia ka belh ber i ni a, ka hlimniah theihnghilh daih thin che mahila i vui thu ka hre ngai lo. I damlai khan nang aia ngaihpawimawh ka ngah thin zia kha aw..! Zirna avanga rei tak hmundanga ka awmbo thin lai khan, hunawl remchanga ka lo haw pawhin pawimawh dang avangin kalkan chang che ka neih fo kha. Chutiang hunah chuan min ngaih vang chauhin i vui ve thin a nih kha. Ka lak atanga i beisei a tlem thin tehlul nen, chu pawh ka tihlawhtling thei lo fo kha  a va zia lo tak em!
   
      Khawtlang chu sawi loh, chhungkhat laina hnai awmkhawmnaah pawh mi langsar i ni ngai lo. Thawm riva nei lem lova kil khata lo thut ngawih reng kha i thlang thin a, i mamawh ngawih ngawih pawh sawi lang lem lova ngawihpui mai chi kha i ni a. I inthlahrung lutuk  leh min tihbuai  i hlau thin lutuk kha chu i thiam loh a ni. Chhung leh khat te tan buaipuiawm i ni ngai lova, i awm ve ti hriat loh chang kha kan ngah reng a ni. Mahse lawmna leh lungngaihna han tawn tum erawh kha chuan hai rual lohvin i hmelah a lang thung thin. I han hetih takah chuan kan va kim lo ta he hu si em aw..!
   
      Mihring kan ni a, chhungkaw khawsak tulna avangin tlang hrangah awm a tul a. I hmel hmu lova kumtluan tum a tam tial tial a, min uaihnawktu thil tam tak avangin i taksa rawih tial tial pawh hre chang lovin kan phe buai a. Kumhlun tur tumah kan awm lo, tih hi nangmahah hian a thleng dik ngaiin ka lo ring lova, ka phal bawk hek lo.  Tun hma ang khan kan tan i awm reng tura ngaihna kan than hnan tlat a, kan tisual chhiava ta a nih hi!
   
      I damsam loh thu ka hriat khan ngaihthatlohna pakhatmah ka nei lova, a chhan chu i dam reng hi ka duh a, ka rin bawk vang a ni. Mahse ka ngaihdan atthlak tak atangin ben harhin ka awm a, nang erawh koh harh rual i ni ta lo. I tana ka tih theih hnuhnung a ni tih hriain zinkawng thui leh thim tak ka rawn zawh a, nang erawh chu khawvel thim atangin chatuan engah i lo lut fel ta si.
   
      Zing ni chhuak mawi tak chuan Pherpui tlang leh khawchhak tlang te chu a chhun no nghual a. Thlanmual sira thing ding hnah hring hlep te chu ni zung chuan a chhun tle ser ser a. Dai tla huh chiap te chuan i thlan hungna thing tuai kham te chu a tihnawng chep bawk a. I thlan chungah chuan dingin thil tam tak ka ngaihtuah a, zing sava hram chiah chiah bak hriat tur a vang kher mai. Thlan lung phun te chu an ding ngawi nghuai a, a reh tlawk tlawk mai. He hmun hi kan hring nun tawp kharna hmun tur chu a ni si a. He hmunah hian mithar mai ni mah la,  hun a lo kal deuh ang a, hriatrengna thlan lung hmangin i awmna hmun kan la rawn zawng chhuak leh thin ang.  Chu chu kan lungduh kaltate  awmdan pawh a ni.  Mihring nun hi a lo vak mak em aw...! Ni tlangsanah tiau chhumte van boruaka a zamral thin ang leh, thal romeiin kian hun a nei ang hian, kan nun pawh hi pialleiah a la zam ral ang. I hnung zui hian kan hun theuhah mual kan la liam ang a,  tap chungin kan la inthlah liam dawn chauh a ni si.
   
      Chu thlanmual reh riai mai ka kalsan lai chuan 'Ka Nu' hmel ngaihawm tak kha ka mitthlaah a lo lang a, kan nun kha zawng te nen..
(Kanu Lianrikhumi, dt.7.1.2017-a boral ta hriatreng nan)

Aibawk : Dt.12.1.2017
   
   

                    A THA BER NI ANG CHE

Van indona chawkchhuak a, khawvela sual lo awm tanna bul chu pawn lam atanga intan ni lovin, vanram chhung a mi ngei, varparh arsi, zinglam fapa, tih hial khawpa hming ropui leh nihna sang chelh, Lucifer-a’n chanvo sang ber a chuhbuai vang a ni. He thil avang hian paihthlakin a awm a, kan thlahtu bul, mihring hmasate bawhchhiatna khurah a hnuklut zui a, khawvel hi anchhedawngin a lo awm ta a nih kha.

He thil ngaihtuah chang hian English poet ropui, Douglas Malloch-a poem “A tha ber ni ang che (Be the best)” tih hi a ropui thar leh thin. Tlang sang taka Pine thing mar zeih zawih i ni thei lo a nih pawhin, luite kianga hnim bawrchhawr nih hreh suh, mahse hnim bawrchhawr tha ber chi ni thung ang che. Hnim buk chhah tha tak i ni thei lo a nih pawhin phul hnim satliah ni mai la, mahse kawngpui zau (Highway) sir timawitu tal i ni thei ang chu. Kan zavai hian lawng captain kan ni vek thei lo a nih pawhin, lawng hnathawk tangkai ber ber kan ni thei a ni lawm ni? Kan nihna leh dinhmun chu eng pawh ni rawh se, kan phak tawka a tha ber ni tum mai hi khawvel tha zawk siam theihna hmanraw pawimawh chu a ni.

Jimmy Carter-a kha tihian a pain a zilh thin a, “ Eng hna pawh thawk la, khawlai phiatfaitu i nih pawhin miten,’helaiah hian khawvela hmun phiat fai ber a awm’ ti rawh se, ek paih hna i thawk a nih pawhin a paihfai ber i ni mai tur a ni. I nihna apiangah a tha ber nih tum ang che” tiin. Lawng sipaiah a interview a, hniam pawlah a awm a, an hotupa chuan, “Tlangval, i theihtawp chu chhuah la, a tha ber i ni mai tur” tiin a fuih a. Chu thil chuan a nunah nasa takin thu a sawi a, US President hial a lo ni ta.
     
Kan phak tawk leh chim chin hi a lo inang lo thei khawp mai. Kan theihna leh tlin chin a zirin kan dinhmun chelh pawh a danglam thluah lo thei lo. Building lian leh ropui tak tak hnuaiah hian lang miah lo tura thuhruk, pawimawh tawpkhawk nisi, a innghahchhan (foundation) phum bo a ni ve bawk. Thil te tham leh langsar lo zawk nia kan ngaih hi a pawimawh lai tak a ni thei. Tuifianriata sangha lian ber ber chi kan ni thei lo a nih pawhin sangha te chi ni mai ila, sangha te chi, harhvang ber tal kan ni thei alawm.

  Kum 20 chuang liamtaa thlawhna pakhat chesuala mi 300 chuangin nunna an channa chhan, Thlawhna chesual chhuichiangtu Pawl (Plane Crash Investigation Team) ten an zirchiannaa an thil hmuhchhuah  mak tak pakhat chu,he chetsualna rapthlak tak lo intanna hi thlawhna chhunga thli lut tur daltu kilhna pakhat ngheh tawk loh vang chauh a ni. Thil te tak te leh pawimawh tham lo nia a nawlpuiin kan ngaih hi, thil ropui leh lian tak tak awmze neia hnathawhtirtu a ni fo.

Abraham Lincoln chuan, “Pathian hian mi satliah (Average) ho hi a hmangaih ber a niang, khawvelah a siam hnem ber” a lo ti bawk. Chutihrual chuan mi satliah, a tha ber nih tuma bei ngam leh peih apiang te hi miropuiah an chhuak fo thung si.

Pathianin min siam phungah kan zavai hian mi ropui, mifing, mi chak leh remhria kan ni vek lovang. Chutihrual chuan tih theih nei vek erawh chuan min siam thung.  Ram, khawtlang leh Kohhran rawngbawlnaah pawh roreltu leh thuneihna kengkawhtu kan ni vek thei lo, mahse kan phak tawk zelah mi tangkai leh khua leh tui tha ber te zinga mi kan ni thei. Mihring hlutna tehna sang ber chu rintlak kan nih leh nih loh hi a ni. Midangten min rin zawh tawh loh chuan kan hlutna a bo tawh tihna tluk a ni thei. Kan nihna apiangah rinawm tak leh rintlakin, a tha ber nih tum zel hi mi pangngai kan nihna chu a ni.

Tui mal far te tein tuifinriat a siam ang leh, vut nawi te te awmkhawmin ram nuam a siam ang hian, mahni tih tur rinawm tak leh kan nihna apiangah a tha ber nih tum zel hi hmasawnna lo thlenna tur chu a ni ang. Kan thil tih a piangah theihtawp chhuah thin mi ni ila, chu chuan hna ropui tak a thawk ang a, mi pawimawh tham lo niin lang mahila, kan tangkaina rahchhuah hi khuareiah hriatreng a ni fovang. He kumthar hi a tha ber nih tuma hmachhawn tur leh thil tha kan tih thei ang tawk ti ve turin hmachhawn la, a tha ber chu lo ni ang che.

Aibawk : 5.1.2017