Tuesday, 7 November 2017

KRISTA PASALTHA

          Chhungkaw zahawm, awhawm leh hmabak eng tak nei ni si, a thim lam leh hautak lam i thlang lui tlat a. I thlan lam kawngah hian nawmna, hlawkna leh hahdamna eng zung pakhatmah awm lo khawpin a thim pik vek a ni ringawt a. Tawrhna, channa leh manganna tul pik chu tawnin i hun hlu zawng zawng i khawhral a, i tawpna pawh mihring thlirna atang chuan khati khawp khan a ropui lo ta reng a ni kha...Mahse he kawng hi i thlang miau si a le...Pu Judson, i chianglo deuh a ni lo maw...?
     
       Pastor fapa, lehkhathiam thei bawk si, tette atanga nu leh pain Pathian thu hmanga an chawm seilen takmeuh a ni. Mi harhvang leh thiante zingah pawh a ber pawl ni ve thin, hmabak eng tak nei a ni. A nu leh pa beiseinaah chuan, lehkha a zir tur ang a zir zawh veleh Pastor hna a thawk anga, chhungkua dinin rawngbawl hna a chhunzawm ang. Chu chu nu leh pa tam berte duhthusam a ni ngei ang, ani tan phei hi chuan kawng a awlsam hle tura ngaih a ni.
     
       Mahse beisei loh takin, a thian thlan sual avangin Pathian awm ring lo ah a chhuak ta tlat mai. He thu an hriat hian a nu leh a farnute chu an tap zawih zawih mai a ni. Mahse, Pathian hian amah awm ring lo hial he mihring lakah hian tum a nei tlat a, a pasaltha atan a voh tlat a, a khai chhuak leh mai ni lovin a rawngbawltu chhel leh hrat khawkhengah a siam puitling ta zawk a ni.
     
       Khawvel ram zawng zawngah hian Pathian rawngbawlna hmun tur thlang dawn ila, kan thlan hnuhnun ber tur zinga mi, Burma ram ber kherah a tirtu chuan a nawr lut ta hmak mai a ni. Rambuai, hel leh sipai hleilenna hmun leh sakhaw hlun tak, Buddhist kulhpui kara rawngbawl hi hetia sawi mai ai hian a phurawm loh ang.
     
       Rin ang chiahin a harsa ta reng a, kum 6 rawng a bawl hnuah ringthar pakhatmah an la awm lo. Chutihlai erawh chuan a tuar malh malh hle thung. a faten an thihsan a, a nupui nen lam a chan a. Burma ram sik leh sa, nawmna leh thawvenna reng reng awm loh piah lamah, chenna in mumallo nen, thosi leh seh thei chi hrang hrang karah hun an hmang a ni. Hei aia tawrh har tur chu, tuman an ngaisang lova, eng he huah an ngai lo hi a ni. Mahse heng zawng zawng hian a tih tur pakhatmah a thulhtir lo.  A nupui pahnihna pawhin a thihsan ve leh ta bawk. Vawi tam tak tihduhdah a ni a, tan inah khung a ni bawk. Beidawng tur tan chuan beidawn hun tak a ni tawh. Mahse a bul vela harsatna te, a tawrhna lam leh a hna hautakzia lam aiin amah tirtu lam zawk a en reng a, a lungawi tlat.  Burma ram lal chuan ti hian a sawi, " Pu Judson, ka mite hi i thusawi leh i rawngbawlna atang hian an danglam mai mai ka ring lo, chuti maia rilru thlak chi an ni lo. Mahse, i tawrhna hliam leh ser te hi an hmu ang a, an rilru an thlak ang tih ka hlau a ni" tiin. Kum 40 chhung vel Burma ramah hian rawng a bawl a, Burma tawnga Bible letlingtu hmasa ber a ni a, Kohhran 100 a din a, mi sing riat vel ringtuah a siam a ni an ti.
     
       A kum lam a lo upa ve tan ta a, a hriselna pawh a lo rawih ve ta tial tial a, a damlohna avanga inenkawl tura a haw kawngah lawnga an chuan laiin a chatthla ta a ni. A ruang hi vuitu mumal pawh an awm lova, tuipuiah an paih ta a ni. Hei hi Adoniram Judson-a, Krista Pasaltha tawp dan chu a ni. Ropui taka vuiliam leh zahawm taka thlah liamtu awm lo mahse, a lo hmuaktu lam hian an lo dawngsawng ropui hian a va rinawm em!
     
       Pu Judson, chatuan ram kan lo thlen ve hunah chuan ka lalukhum dawn ve tur ai hian i lallukhum chu lo mawi bik deuhin, a petu hian lo duhsak bik deuh che mahse, ka thik ngam che hian ka ring lo.
     
       Inspired by : Khawvel Sunday School Ni
       Thupui         : Adoniram Judson
       Dated.        : Aibawk, the 7th Nov.2017
     
     
     
     

Thursday, 14 September 2017



 TEACHERS' DAY THUSAWI 

Vawiin Zirtirtute Ni ah hian Aibawk HSS  Teacher te aiawhin chibai ka buk a che u. Vawiinah hian hna ṭul avanga kan kim thei lo erawh pawi ka ti a, rilru kalh a kim lo deuh.

Kan phu loh chawimawina min hlan avangin a hmasain lawmthu ka sawi takmeuh a, zirtirtute hlutna hriaa, chawimawi ṭul ti zirlai kan nei thei zel hian zirna ropuizia min hriat nawntir fo thin. Kan lawm takzet a ni.

Vawiin kan ni pual a lo thlen hian khawvela hna zahawm ber pakhat, zirtir hna thawk ve thei a kan awm hi kan lawm a, hetiang dinhmuna ding theia min siamtu chu zirna bawk a ni, tih hi rilruah a lo lang leh thin. Hemi nia duhsakna kan dawn zawng zawng te hi zirtirtu zahawmna leh zirtir hna ropuina tarlanna kawnga kan tha tichaktu a nih ka beisei tlat a ni.

Nangni leh keini hi lawng pakhatah chuangin, tum ram inang panin, lawng karfung hran theuh lekin hmalam kan pan zel a ni. A tu zawk zawk pawh kan inphatsan chuan he tuipui khauh tak hi kan inkar chhuak zo lovang tih ka hlau takzet a ni. Kan zinna tuipui hian tha thlah a ngaithei hlawl lova, mar pat a kan tan lohva, kan inkar chhuah zawh loh vaih chuan kan tlakna tur hi thuk tak a ni.

Vawiinah hian Nehrua'n Naini tan in atanga a fanu, Indira Gandhi Birthday-a lekha a thawn kha ka rilruah a va thar em! Present kan dawn leh duhsakna thu mawi tak kan dawn piah lamah hian nungchang mawi tak min present tel thei angem? Mite hriat i hlauh leh a ruka tih ngai chu ti lo ngam turin min tiam teh u. Sum leh pai leh ro thil dang zawng zawng ral hnu pawha ral ve thei lo, thiamna tak tak chu nei turin tan in la ngam dawn em?

Miley Cyrus hla, 'Climb' kha in lo ngaithla tawh hlawmin ka ring a, kan hmaah hian tlang sang tak lawn chhuah tur a awm a, a chhipa chawlhna leh lunghlu awm chu ban pha turin kan bei tlang a nih hi. Keimahniah ṭheuhah hian miropui, thiltithei (Hero) chu phumin a awm a, han inbih teh i hmu ngei ngei ang. Chu miropui muthlu chu kaitho la, chettir la, ram laktir rawh le. Tichuan hero dik tak chu i ni ang. Ti theia i inngaih apiang i tithei dawn si a. In dam chhungin in hnam (caste) in thlak dawn lova, mahse in dinhmun (class) erawh in thlak thei thung. Zirna hmangin. Ambedkar leh Ram nath Kovind te chu hnam hnuaihnung an ni a, Modi chu thingpui dawra teihawi ve mai thin bawk a ni. Mahse zirna leh tumruhna avangin vawiinah chuan mi ropui an lo ni ta. A phawvuak leh behbawm velah buai duh hauh suh u. Mobile phone handset changkang ai chuah lehkhabu tha ngaina ula, bike leh thawmhnaw changkang aiin finna leh hriatna thurawn ngaihven reng ang che u. Landan maia changkanna aiin belhchiana quality nei mi lo ni zawk ula, reilote atana hlimna thlentu aiin hmalam huna siam puitlingtu tur che u chu tawrhna pawh nise thlang zawk fan ang che u.

Heng thil te a hlawhtlin theih nan in zirtirtute hian damdawi thlum hmanga in natna thenkhat chhawk ringawt che u ai chuan, a tul a nih phawt chuan zaipui hmachhawntir che u a, dam hlentir che u hi kan thlang. Keini thirdeng rual te hian in lin lai changin kan deng chawrh chawrh zel dawn che u, hmanraw hman tlaka in chhuah theih nan.

In lawmna tur aia in thatna tur kan duhpui zawk che u avangin in sam kan mehsak che u a, in pawnfen kan pawt hniam a, talhfiak lekin, zilhhaunain kan chhilh chamchi a nih hi. Nisa rum rut hnuaia in tum ram in panna kawngah in ke pen tichak a, in thazawi tiphur thar leh turin kawng lakah tui vawt kan tulh chang cheu pawh a awm bawk thin a nih hi. Heng zawng zawng kan tih chhan hi engdang a ni lo, in hlawhtling hlim hmel tluka hmuhnawm hi zirtirtute tan a awm si lo.

In vai hian lehkha thiam vek turin kan beisei lo che u. Officer in ni vek dawn lo tih pawh kan chiang. Chutiang nih kher pawh a ngai chuang lo. Mahse kan tum ber chu Pathian leh mihringpuite tana rintlak leh puitlinga chher chhuah che u hi a ni.

Dikna tan ngam, huaisenna neia midang tanpui inpeih mi, mi rinawm leh rintlak mihring nih hi zirnain a tum ber chu a ni a. Chung chu lung man tam aiin a hlu zawk a, thiamna nena in neih kawp phei chuan a hlu lehzual ngei ang.

A tawp berah chuan keini zirtirtute hian nangmahni atang hian thil tam tak, kan dam chhunga kan theihnghilh tawh loh tur te kan zir belh reng a, zirlai ropui tak min chhawp chhuahsak reng a ni tih hi theihnghilh suh u. Engpawhnise, tangrual ila, kan zavaia hlim taka kan tum ram kan thlen theih nana kan ke pen siamrem ni atan vawiin hi i hmang mawlh teh ang u. Ka lawm e.

Dated Aibawk
The 5th sept.2017

Thursday, 3 August 2017

                   ISUA - MIHRING FAPA

  Lusun hnem tur chuan lusun tawh vek an tha a, retheihna paltlang tawh chuan a lo hausak hnuah pawh rethei dinhmun a hrethiam nge nge. Pu Modi-a hi thingpui sem atanga PM ni ta a ni, an ti a, India rama dinhmun harsate nunphung hi a chiang ngawt hian ka ring thin. British lal chhungkuaa an fate khuan midangte harsatna leh ram tana beitu sipaite nunphung an hriat theih nan, sipaiah an tang ve a, sipai dan an zawh famkim ve thak thak thin a nih khu.

Kawng lehlamah chuan piantirh atanga lal chhungkuaa seilian, lal chaw chauh ring, lal thuam chauh inbel, hnamchawm te biakpawh phak ngai loh leh lal nihna kawmkawraw chhunga inkhung puitling zak tan chuan mi satliahte harsatna hi hriatthiam phak rual a ni lovang.

Midangte khawngaih theihna te, hriatthiam theihna leh hnem theihna tak tak chu an dinhmun anga lo din ve tawhnaah atangin a ni fo mai. Mihring kan ni a, kan awmphungah fel lo lai, pan deuhna zawn, mualphona min thlen fo tu ze thenkhat, rawngbawlnaa thuk tak kal tawh hnu pawha thlah fel harsat tih ngawih ngawih nei kan ni vek mai.  A sawia insawi ralah phei chuan kan chanchin sawitu azirin kan nihna hi a inpersan thin awm ngawt hian ka hre thin. Chutiang awmkhawm chuan LALPA ram tizau tur hian ke kan han pen tlang thin a nia...A harsa zawnga thlir duh phei chuan harsa thin tak chu a ni..!

Mahse vanneihna vawrtawp kan neih chu kan Lal ISUA, mihring fapa a lo ni ve hlauh hi a ni. Van lal ber fapa chauh ni ta se, kan chan hi a chau ngawt hian ka ring thin. Chutiang ni lovin, mihring famkim a lo ni ve hlauh a, i chaklohna, ka tlin theih lohna leh mihring ka nihna avanga harsatna ka hmachhawn zawng zawng min hriatthiampuitu tur, mihring dik tak, thlemna, lungngaihna, sawisel leh tlangrel pawh pumpelh bik lo a ni hlauh hi a va ropui em!

Hebrai ziaktuin a sawi ang khan kan chaklohnate mi hriatpui thei lo nei kan ni lo, kawng engkima thlemna pawh tawk a, sual erawh chu sual lo nei kan ni zawk. Chuvang chuan ngampa taka hnaih thei kan nih thu a sawi. Kan thurin 5-na pawhin Isua chu mihring tak leh Pathian tak a nih kumkhua thu min hrilh nghe nghe a ni.

He Pathian mihrinna tluka thil hlu hi a awm thei bik chuang lovang. I chak lo deuh a nih pawhin ngampa takin hnaih rawh, a hrethiam khawp che a nia, mihring dik tak a ni ve tho, thlemna i hneh loh chang pawhin pan rawh, a experianced thlip thlep tawh, lungngaihna i tawh laiin a hnenah thlen teh, a hrethiam ber tur a ni, thihna i hmachhawn laiin au teh, Gethsemani huanah mihring takin a paltlang tawh ngat, i thih mek laiin amah chu vuan rawh, hei pawh hi Kalvari tlangah Pathian fapa ang ni lovin, mihring dik tak ni chungin a paltlang tawh e.

 HMING DANG ZAWNG ZAWNG AIIN A MAWI BER ISUA, MIHRING FAPA...

 Inspired by
 Nilai leh Beirual Thupui,2017

Dated Aibawk
The 2nd Aug.2017

Tuesday, 13 June 2017

LALPA'N MIN VENG THIN

Engtiklai paw'n LALPAN min veng thin,
Kan infiam lai pawhin min veng thin.
Engtiklai pawhin  min veng a,
Ruah sur lai pawhin min veng thin.
Tek te a lo tlakin, aw LALPA'N min veng thin.

         Chawei lai paw'n min veng thin,
         Engtiklai pawhin min veng thin.
         Pathian chuan min ngaidam thin,
         Engtiklai paw'n LALPAN min veng thin.


Engtiklai paw'n LALPAN min veng thin,
Pathian chu mifel tak a ni.
Inkhawmnaah min veng thin,
Chhumzin laiin min veng thin,
Lirte a rawn nghinin min tanpui thin,
Engtiklai paw'n min veng thin.

(Ka fapa, Zorinsanga'n (6 yrs), dt.8.6.2017 zan dar 8:00 p.m a a phuah a ni.)

Saturday, 22 April 2017

DEPARTMENTAL SPORT CHHEHVEL

  'Departmental sport'  sawirik rual hi chuan kan senior kalta, Pu Zahminga leh Pu Tluanga'n, a track kekawr dumpawl, a dungzui zawnga sen tial nen ngei maia tih takmeuha penalty an chhuih lai kha mitthlaah a lo lang leh thin.

  Khang hunlai atang tawh khan Pu R Malsawma hovin he sport hi kan erin, kan lo paldarh tlang tawh thin kha a ni a. M/S zirlai hmeichhe naupang rualkhatin, bucket-a tui khai lang lang chunga Pu Malsawma an zui dal dal thin lai te kha mitthlaah a la lang uar uar mai.

  Kuminah erawh chuan kan senior thenkhat an liam a, thangthar hmel thar zawk nen sport hlawhtling tak kan han hmangho leh thei hrim hrim pawh hi a lawmawm hle a ni.

   Kumina sport buatsaih kan rel atang khan rilru a phur thar leh riau a, kan champion dawn leh dawn loh lam te ai mahin theihtawp chhuaha beih hi kan tih ṭhan tawh dan a ni a, chutiang chu rilrua a thawh hmasak dan pawh a ni reng a ni. Rin ang ngeiin, a hma kar tawp lam atangin Pi Ngaihi ten practice an rawn rawt ta mai reng a, Pu MSa ten T Shirt thar an han ha puar pup mai hmuh rual phei kha chuan kan za ta zek zek reng a ni.
 
   Nl. LMi ten service kai dan atangin bul an han tan a, hma an sawn chakzia han hmuh phei kha chuan, department dang kan sawp dan tur ringawt rilruah a awm tawh a,  Miss Seni te an dam that tho chuan tiin, Miss Veni ban na hre chang lo lekin kan beng thum ta pawp pawp mai kha a nia...
 
   A hun a thleng ta..! Huphurh nachang pawh kan hriat loh, Health &Allied nen kan han intum chat mai a, keini lam ngaihdan atang kha chuan kan hneh loh dan tur kawng awmin kan hre miau lova, engemaw laia kan han che chhe deuh pawh kha eng teh ualah kan ngai lova. Mahse Pu Mamuana ho meuha court sira vawkte nghal zim taka kan zim hnaih tuau tuau hnuah meuh pawh kan tho chhuak hleithei ta silova, lungawi takin kan chak lo ta phawt. Mahse kan hlim tho!
 
   Zan lamah erawh kha chuan kan che ṭha a, Pu Duhawma ten ti tha duh lem lova an khel chung pawhin Badminton-ah kha chuan buaina kan tawk hran lo. A nuam viau zel. Chinese checker khelh lai erawh kha chuan Miss Rody khan a khelhpuite kha a hlauh thu a sawi, an lian si a, a mangang hmel khawp mai, tui a lam ruai mai. Tin, hemi zan hian Miss Hmingi nau hnute pe lai pawh kan ko thla dawr dawr mai bawk, pui tak kan ni....
 
   Football match hmasa zawk kha nuam tak a ni bawk. Tv.Asanga leh Hmingmawia te thlazar hnuaiah kan pet ve awrh awrh mai a, pavillion ah Pu Mamuana, inkhelh thuam famkim, bag-a ak chunga a thu ran mai han hmuh khan a thlamuanthlak danglam ve riau bawk. Match hnuhnung zawkah erawh beisei angin kan che hleithei ta lo deuh a,inkhelh tan hmain uluk takin thla te han la ve bawk mahila, kan khelpui te aimaha field diakin thâ a heh tak zawk avangin kan che hleithei ta ngang lo a ni. Inkhelh bana Sawhchiar tui tak, a funna tle ngat mai kan han lek larh larh hnuah meuh kha chuan rual takin kan nui leh ham ham thei tho chu a nih kha maw...

   Sir MKa ball head thelh duai duai te, Pi Sangtei penalty pet laia Pu Tlinpuia'n, an deptt. phatsan ṭhaka min ṭan tak daih thu te, kan mipaho ball ben laia kan inhawt phurna ber khuangtè, a neitu, mipa naupangin min laksak daih chungchang te, Sir Samuela, rin phak baka a khelh that thu te, kan keeper, Sir Nghaka, tui tlingin a bum dan chungchangte, champion pha lo mahila kan hlim si zia te kan sawi seng lovang.
 
   Vawikhat chu Diogenes-a kha Plato-a inah a leng a, Plato-a carpet, a hunlaia a to ber ber chi chu han rah pahin, " Tunah chuan Plato-a ropuina chu ka rapbet mek a ni lawm ni? a ti vei ham ham a. Plato-a chuan muang charhin ," Chu chu i chapopui hle a ni lawm ni?" a lo ti sam et a. Hei hi ka thil hriatchhuah pakhat chu a ni. Deptt. dangten beng lo chhu ngawng se, kan deptt. min hneh a an lawmzia ka hmuh hian a ropui ka ti thin. Hei hian zirtirtu rual awmkhawmna deptt. chu ṭha turah leh huphurhawm takah min ngai ṭhin tih a tarlang a, a ropui hle a ni.
 
   Kan mawhphurhna theuh kan hlen ṭhatzia te, nawizêl awm miah lova theihtawp kan chhuah hmel te, awmze nei lova sahâwk awm hauh lova kan tlingtla thei te, hun kan vawngdik te, a hminga hruaitute kan zah der thiam em em te, kan inpawhtawnna tha tak te kha a zirtirtu zia êm êm a, ṭhan hnan tlat chi a ni. Teacher Ethics ah kan chiang a, kan nunpui tih kan hmu bawk. Hei hi Champion Trophy aia ka ngaih ropui kumkhua tur a ni, kei chu....

Dated Aibawk
The 21st April, 2017
 
 
 
 

Monday, 20 March 2017

          CHAWNGZAWNG CHUNGCHANG

   Sava dang zawng zawng te hi chu ramhnuai lama khawsa chi an ni tlangpui a, thing buk leh kham pangah te bu an chhep a, an eizawnna pawh ram lamah a ni deuh zel. Chawngzawng hi an danglam khawp a, mihring chenna in leh a velah an awm a, in kil sirah bu an chhep bawk a, nilenga an eizawnna hmun pawh in leh a vel hi a ni bawk.
 
   Keini, kan in pawh hi chawngzawng engemaw zat hian an bel ve chawt a, kan luah luh tirh atangin an rawn intithuin, an rawn ta chei ve nghal mai bawk a. A dik chiah phei chuan kan chhungkua ai hian kan in hi an luah hmasa  zawk mah a, keinin bungrua te kan inremfel a, luah theiha kan inpeih meuh kha chuan an lo chiar nuai nuai tawh a, intineitu takin tuidawn leh in bul vel thing zar an lo zawh zai zai tawh tlat a ni. Chutiang chu a nih avangin han inhnar leh emaw, an pawisawi zawnga chet han lak vak hi keini lam pawhin nuam kan ti chiah lo a ni. Anniho hi kan in sak lai khan heta cheng ve tur hian chhut tel lem lo mahila, an hautak lem loh avang leh, a hranpaa buai pui tehchiam an ngaih loh avangin kan tha en ve ta mai mai a ni ber mai.
 
   Mithiamte sawi dan chuan Chawngzawng hi  savaah rau rau pawh, mipat
hmeichhiatna lama chak lo tak an ni a, inchung atanga a nu leh pa an tlak thlak a, lei an thlen hma hian vawi tam an duhtawk an ngah hman a ni, an ti. Tin, an hna ber pawh helam hi niin an sawi nghe nghe. Chutiangte a lo nih phei chuan, keini in luahluhtute ngei pawh hi chhuan engemaw zat an ni tawh ngei ang a, a senior most ho phei chuan tu mawng an beng nual tawh ngeiin ka ring. A chang chuan anniho awmkhawm hi an tualthu a chhe ve thin ni awm tak a ni, tih takzeta insual chang an nei ve fo mai. Chutiang hunah chuan tumah an vengthawng lova, ceiling hi a ri pawp pawp mai thin. Hre thang lo tan phei chun kan in hi a hrang ta emaw ni le, tih mai tur a ni thin.  An tih fuh loh tum chuan inchhung ah te hian an rawn thlawk lut a, min su thawi ang thuak thuak a, bang kil kara thichhawnga lo let reng hmuhfuh tur an awm leh nawlh bawk thin.
 
      Zing vartian atangin an inchaih tan a, an thlazapin rangva a hrut tel tum phei chuan a ri hrua hrua a, an chiar nuk nuk bawk thin. An thawm hrim hrim phei hi chu ngaiah a neih theih ta viau mai, lehlamah phei chuan zing thawh ruala an lo ri ve nak nak te hian kan kalh a tikim zawk mah tawhin ka hria. Vawiin ang khaw nawmloh niah te hian hulhliap tlangban leh an bu an bel a, a harh zual ho ruahsur hnuaiah an infiam a, ruahin a nan pial than an hmul te chu an thing puk leh pher pher bawk thin. Hengte hi kan ina cheng, kan thian chawngzawngte ka hmuh dan tlangpui chu an ni.
     
      Mahse buaina kan nei ta! Kan ina cheng chawngzawngho nena kan buaina hi ril tak a ni. A chang chuan mut hmunah 'engtin nge niang aw' tih chang ka nei ta fo mai. Kan inkar buaina pakhatna chu, an inthlahdah lutuk hi a ni. An mutbu an chinfel loh, hnahthel ro, lazai, lapua leh an hmul te hi a tifel thlip thlep duh hauh lo mai a, bangrel kil tinah a rawn tla a, ceiling pawpah a rawn lawr tiam tuam a, kan hawlfai awllo ta mai. Nu ber hmunphiah pahin a tawng chhuak ta zauh zauh a, engtinge ni ang, tia chhungkua kan inrawnkhawm hnuah, ceiling leh bangrel inkar awng te chu lehkhaa hnawh zai kan rel ta a, a ziawm ta deuh.
     
      Pahnihna : Engemaw lai khan kan fate hian thak neuh neuh an nei fo mai a, kan inentir a, nitin fai taka kan bual chung pawhin a reh mai thei lova, a buaithlak hle. Hei pawh hi ngun taka kan ngaihtuah hnuah, kan thian chawngzawngte hrik an kai a nih kan ring ta deuh a. Fur lai zelin hetiang thak hi a awm a, anniho an bua an tawm nasat lai a nih bawk avangin thil ni thei a ni ve thei maithei.
     
      Pathumna: An ek an thlahdah. In bang rawng, neihthinglungkhawng mai pawh nilo, chhungte pawh khawng tel hial a kan lei,  kan theih tawka uluka, rawng hnawih thiam mite kan hnawih tir te chu dimna nei miah lovin an ek khum hmiah hmiah ta mai a. Kan bang rawng leh an ek rawng hi a inchawih hlawl bawk si lo nen, a manganthlak hle ta mai. Tin, tuidawna an ek zozaite hi tihfai hleihtheih a ni bawk silova, kan kar thu a chhe chho tan ta a ni.
     
      Palina : In bula thlai chin a hma han lak te hi thil nuam tak a ni ve a, thlai chi eng eng emaw te kan han thlak a, a to hma hauhin a chi min phawrh chhuahsak a, a chi ber a awm loh chuan to tur a awm ta thin lo hi a buaithlak khwp mai. Anniho nen hian mumal taka indawr theih nise, agreement han sign pui hial te hi  kan duh a, mahse a rem bawk si lo.
     
      Heng thilte avang hian an lakah kan thinrim ta fova, an bu chheh te hi ka halsak mai dwn em ni, nge sairawkherh ka siam ang a, marble-in ka perh pawp pawp ang? Fal thang siam ila, a chaw chah (bait) dah ila, delh hlum phiar mai tur em ni zawk? An lakah hian indo kan puang tawh mai zawk dawn em ni? Heng thil zawng  zawng te hi ngaihtuahnaah a lo lut zut zut ta mai. Ralrel (War Stragegy) mumal tak siam a, hmalak mai te ka chak ta rum rum a ni.
     
      Mahse, kan Bible meuhin Pathian Ina cheng zingah Chawngzawngte hi a lo sawi tel avang hian rilru a tim a, tin mahni ina chawngzawng lawi, ralpui phiar taka lo phiar chu a zialo deuh bawk nen, vawiin thleng hian hma kan la la lo chu a nih hi. Engpawhnise, anniho hi khawvela sava chi mang hlauhawm zingah an lo sawi tel mek bawk si a, eng em kan thleng lo turah ngai phawt ang.
      Vawiina 'WORLD SPARROW DAY' vawi 7-na a lo thlen hian heng thu te hi ka han share ve mai mai a ni e...
     
             Dated Aibawk
     The 20th March, 2017

Sunday, 15 January 2017

                                    KA NU
   
      Kan tana i hlutna leh kan la mamawhna che thlir chuan liam thei ila ni lo. I fate ho min ngaih thu te sawi chiam thin lo mah la, keimahni lamah a chiang tawk a, thu tam chhak chhuak ngai lo mahla, i damchhung chuan kan laka i rilru put dan tur lah hairual a ni lo, kan chiang. Mahse  hei zawk hi i thlang ta tlat si a, eng kan tih ang le..
   
      Mi nu te anga fing, thiam leh hausa ni lo mah la, hmangaihna, tlawmna leh duhsakna, hringnun tuikeplung i nei kim barh thung a. Chung chu keiniho chuan khawvel sum tinreng leh lunghlu aia kan ngaihhlut thin a ni. In chhung hulum a, tapchala ngawi renga i lo thu hmuh mai khan kawngkaa luh rualin kan hmuh duh a kim nghal fo thin a, thingpuisen hang leh vaihlo zial bak beisei tur awm lo mah se a pawi ngai lo, a bak zawng chu nangmahah khan a kim vek thin.
   
      I dam chhung zawng khan vawi te khat mah ka lakah thinrim hmel i put ka hmu lova, i lak atangin tawngkam hriat hrehawm  ka dawn ka hre hauh lo. Tleirawl hawklak kan nih lai atangin dawhthei takin min dawm a, sual kawng zawha ka ruih thlek lawk lawk lai pawhin 'mate' tiin min ko fan thin. Rilru pik leh rit taka ka awm laia ka belh ber i ni a, ka hlimniah theihnghilh daih thin che mahila i vui thu ka hre ngai lo. I damlai khan nang aia ngaihpawimawh ka ngah thin zia kha aw..! Zirna avanga rei tak hmundanga ka awmbo thin lai khan, hunawl remchanga ka lo haw pawhin pawimawh dang avangin kalkan chang che ka neih fo kha. Chutiang hunah chuan min ngaih vang chauhin i vui ve thin a nih kha. Ka lak atanga i beisei a tlem thin tehlul nen, chu pawh ka tihlawhtling thei lo fo kha  a va zia lo tak em!
   
      Khawtlang chu sawi loh, chhungkhat laina hnai awmkhawmnaah pawh mi langsar i ni ngai lo. Thawm riva nei lem lova kil khata lo thut ngawih reng kha i thlang thin a, i mamawh ngawih ngawih pawh sawi lang lem lova ngawihpui mai chi kha i ni a. I inthlahrung lutuk  leh min tihbuai  i hlau thin lutuk kha chu i thiam loh a ni. Chhung leh khat te tan buaipuiawm i ni ngai lova, i awm ve ti hriat loh chang kha kan ngah reng a ni. Mahse lawmna leh lungngaihna han tawn tum erawh kha chuan hai rual lohvin i hmelah a lang thung thin. I han hetih takah chuan kan va kim lo ta he hu si em aw..!
   
      Mihring kan ni a, chhungkaw khawsak tulna avangin tlang hrangah awm a tul a. I hmel hmu lova kumtluan tum a tam tial tial a, min uaihnawktu thil tam tak avangin i taksa rawih tial tial pawh hre chang lovin kan phe buai a. Kumhlun tur tumah kan awm lo, tih hi nangmahah hian a thleng dik ngaiin ka lo ring lova, ka phal bawk hek lo.  Tun hma ang khan kan tan i awm reng tura ngaihna kan than hnan tlat a, kan tisual chhiava ta a nih hi!
   
      I damsam loh thu ka hriat khan ngaihthatlohna pakhatmah ka nei lova, a chhan chu i dam reng hi ka duh a, ka rin bawk vang a ni. Mahse ka ngaihdan atthlak tak atangin ben harhin ka awm a, nang erawh koh harh rual i ni ta lo. I tana ka tih theih hnuhnung a ni tih hriain zinkawng thui leh thim tak ka rawn zawh a, nang erawh chu khawvel thim atangin chatuan engah i lo lut fel ta si.
   
      Zing ni chhuak mawi tak chuan Pherpui tlang leh khawchhak tlang te chu a chhun no nghual a. Thlanmual sira thing ding hnah hring hlep te chu ni zung chuan a chhun tle ser ser a. Dai tla huh chiap te chuan i thlan hungna thing tuai kham te chu a tihnawng chep bawk a. I thlan chungah chuan dingin thil tam tak ka ngaihtuah a, zing sava hram chiah chiah bak hriat tur a vang kher mai. Thlan lung phun te chu an ding ngawi nghuai a, a reh tlawk tlawk mai. He hmun hi kan hring nun tawp kharna hmun tur chu a ni si a. He hmunah hian mithar mai ni mah la,  hun a lo kal deuh ang a, hriatrengna thlan lung hmangin i awmna hmun kan la rawn zawng chhuak leh thin ang.  Chu chu kan lungduh kaltate  awmdan pawh a ni.  Mihring nun hi a lo vak mak em aw...! Ni tlangsanah tiau chhumte van boruaka a zamral thin ang leh, thal romeiin kian hun a nei ang hian, kan nun pawh hi pialleiah a la zam ral ang. I hnung zui hian kan hun theuhah mual kan la liam ang a,  tap chungin kan la inthlah liam dawn chauh a ni si.
   
      Chu thlanmual reh riai mai ka kalsan lai chuan 'Ka Nu' hmel ngaihawm tak kha ka mitthlaah a lo lang a, kan nun kha zawng te nen..
(Kanu Lianrikhumi, dt.7.1.2017-a boral ta hriatreng nan)

Aibawk : Dt.12.1.2017
   
   

Friday, 6 January 2017

                    A THA BER NI ANG CHE

Van indona chawkchhuak a, khawvela sual lo awm tanna bul chu pawn lam atanga intan ni lovin, vanram chhung a mi ngei, varparh arsi, zinglam fapa, tih hial khawpa hming ropui leh nihna sang chelh, Lucifer-a’n chanvo sang ber a chuhbuai vang a ni. He thil avang hian paihthlakin a awm a, kan thlahtu bul, mihring hmasate bawhchhiatna khurah a hnuklut zui a, khawvel hi anchhedawngin a lo awm ta a nih kha.

He thil ngaihtuah chang hian English poet ropui, Douglas Malloch-a poem “A tha ber ni ang che (Be the best)” tih hi a ropui thar leh thin. Tlang sang taka Pine thing mar zeih zawih i ni thei lo a nih pawhin, luite kianga hnim bawrchhawr nih hreh suh, mahse hnim bawrchhawr tha ber chi ni thung ang che. Hnim buk chhah tha tak i ni thei lo a nih pawhin phul hnim satliah ni mai la, mahse kawngpui zau (Highway) sir timawitu tal i ni thei ang chu. Kan zavai hian lawng captain kan ni vek thei lo a nih pawhin, lawng hnathawk tangkai ber ber kan ni thei a ni lawm ni? Kan nihna leh dinhmun chu eng pawh ni rawh se, kan phak tawka a tha ber ni tum mai hi khawvel tha zawk siam theihna hmanraw pawimawh chu a ni.

Jimmy Carter-a kha tihian a pain a zilh thin a, “ Eng hna pawh thawk la, khawlai phiatfaitu i nih pawhin miten,’helaiah hian khawvela hmun phiat fai ber a awm’ ti rawh se, ek paih hna i thawk a nih pawhin a paihfai ber i ni mai tur a ni. I nihna apiangah a tha ber nih tum ang che” tiin. Lawng sipaiah a interview a, hniam pawlah a awm a, an hotupa chuan, “Tlangval, i theihtawp chu chhuah la, a tha ber i ni mai tur” tiin a fuih a. Chu thil chuan a nunah nasa takin thu a sawi a, US President hial a lo ni ta.
     
Kan phak tawk leh chim chin hi a lo inang lo thei khawp mai. Kan theihna leh tlin chin a zirin kan dinhmun chelh pawh a danglam thluah lo thei lo. Building lian leh ropui tak tak hnuaiah hian lang miah lo tura thuhruk, pawimawh tawpkhawk nisi, a innghahchhan (foundation) phum bo a ni ve bawk. Thil te tham leh langsar lo zawk nia kan ngaih hi a pawimawh lai tak a ni thei. Tuifianriata sangha lian ber ber chi kan ni thei lo a nih pawhin sangha te chi ni mai ila, sangha te chi, harhvang ber tal kan ni thei alawm.

  Kum 20 chuang liamtaa thlawhna pakhat chesuala mi 300 chuangin nunna an channa chhan, Thlawhna chesual chhuichiangtu Pawl (Plane Crash Investigation Team) ten an zirchiannaa an thil hmuhchhuah  mak tak pakhat chu,he chetsualna rapthlak tak lo intanna hi thlawhna chhunga thli lut tur daltu kilhna pakhat ngheh tawk loh vang chauh a ni. Thil te tak te leh pawimawh tham lo nia a nawlpuiin kan ngaih hi, thil ropui leh lian tak tak awmze neia hnathawhtirtu a ni fo.

Abraham Lincoln chuan, “Pathian hian mi satliah (Average) ho hi a hmangaih ber a niang, khawvelah a siam hnem ber” a lo ti bawk. Chutihrual chuan mi satliah, a tha ber nih tuma bei ngam leh peih apiang te hi miropuiah an chhuak fo thung si.

Pathianin min siam phungah kan zavai hian mi ropui, mifing, mi chak leh remhria kan ni vek lovang. Chutihrual chuan tih theih nei vek erawh chuan min siam thung.  Ram, khawtlang leh Kohhran rawngbawlnaah pawh roreltu leh thuneihna kengkawhtu kan ni vek thei lo, mahse kan phak tawk zelah mi tangkai leh khua leh tui tha ber te zinga mi kan ni thei. Mihring hlutna tehna sang ber chu rintlak kan nih leh nih loh hi a ni. Midangten min rin zawh tawh loh chuan kan hlutna a bo tawh tihna tluk a ni thei. Kan nihna apiangah rinawm tak leh rintlakin, a tha ber nih tum zel hi mi pangngai kan nihna chu a ni.

Tui mal far te tein tuifinriat a siam ang leh, vut nawi te te awmkhawmin ram nuam a siam ang hian, mahni tih tur rinawm tak leh kan nihna apiangah a tha ber nih tum zel hi hmasawnna lo thlenna tur chu a ni ang. Kan thil tih a piangah theihtawp chhuah thin mi ni ila, chu chuan hna ropui tak a thawk ang a, mi pawimawh tham lo niin lang mahila, kan tangkaina rahchhuah hi khuareiah hriatreng a ni fovang. He kumthar hi a tha ber nih tuma hmachhawn tur leh thil tha kan tih thei ang tawk ti ve turin hmachhawn la, a tha ber chu lo ni ang che.

Aibawk : 5.1.2017